کارهاي زنبورداري در ماه خرداد
خرداد ماه هم زمان دادن بچه هاي طبيعي در مناطق نسبتا سرد كشور ماست و هنوز عطش جمعيت ها براي توليد مثل و بچه دادنشان كاملا رفع نشده است. در نقاط گرم و حتي معتدل تنها برحسب اتفاق ممكن است در اين ماه بچه بدهند مگر آنكه جمعيت ها فروردين و ارديبهشت پر باران و يا سردي را گذرانده و تا كنون به دليل سرماي غير طبيعي هوا و يا باران هاي بلند مدت موفق به بچه دادن نشده باشند. در اين حال اگر زنبوردار به كمكشان نرسيده و از آنها بچه هاي مصنوعي نگيرد به محض مساعد شدن هوا جمعيت منفجر مي گردند يعني در مدتي كوتاه آنقدر بچه مي دهند كه زنبوردار را خسته مي كنند.
سالهائي كه با فروردين ماه سرد و پر باران شروع شده باشد معمولا سال هاي پر بچه و نسبتا كم عسلند. هرگاه ارديبهشت ماه هم سرما ادامه داشته باشد باز تعداد بچه ها بيشتر و مقدار عسل كمتر خواهد بود.كمبود عسل را با چند مهاجرت برنامه ريزي شده تا اندازه اي مي توان جبران نمود. ازدياد جمعيت ها به تعداد محدود براي جبران و جانشين كردن جمعيت هاي تلف شده در جريان پاييز و زمستان گذشته لازم است. تنها از ازياد بي رويه و برنامه ريزي نشده بايد جلوگيري كرد تا سطح محصول عسل ساليانه زنبورستان پايين نيايد.
زنبورداري كه در جريان سال جمعيت هايش را خوب و طبق اصول نگهداري كرده به طوري كه در اوايل فروردين قوي شده باشند بايد بتواند در اين ماه محصول عسل اصلي ساليانه اش را برداشت نمايد. در صورت مهاجرت دادن متعدد كندوها چند بار ديگر هم مي تواند از كندوهايش عسل بگيرد اما معمولا بيشترين مقدار محصول مربوط به خرداد ماه و يا حداكثر اوايل تير ماه مي باشد.
برداشت عسل با دست غير بهداشتي بوده و امروزه در كشور ما كمتر از سابق رايج است. گو اينكه هيچ ميكروب و يا ويروسي نمي تواند داخل عسل زندگي كند ولي باز رعايت بهداشت و پاكيزگي عسل لازم است. استفاده از اكستراكتور برقي و در نقاطي كه هنوز هم برق ندارد بهره برداري از اكستراكتور دستي كار عسل گيري را كلي آسان و ساده مي كند.
برداشت عسل نارس پس از مدت كوتاهي باعث ترشيده شدنش در اثر تخمير مي گردد بايد از آن خودداري كرد. براي تشخيص كافي است قاب عسل را كج گرفته ضربه اي به آن وارد كرد هرگاه چند قطره از آن به خارج ريخت عسل نارس است و بايد به كندو برگردد تا زنبورها رويش كار كرده آن را برسانند. باز بودن سرسلول هاي عسل در شان به هيچ وجه معرف نارس بودن عسل نيست.
فروش عسل در قاب و يا با شان صحيح نيست چون بهاي موم چند برابر بهاي عسل است و زنبوردار در اين معامله ضرر مي كند. خريدار هم عسل را خورده و مومش را دور مي ريزد. در صورتي كه در كشورمان به موم سخت نياز داريم و ساليانه مقداري از خارج وارد مي كنيم.
اگر هنوز انتظار يك دوره گلدهي فراوان از گل هاي عسل خيز وجود دارد بهتر است 2 قاب تنها با لارو سرپوشيده را از اطاق پايين همراه زنبورهايش ولي بدون ملكه به اطاق عسل انتقال داد و به جايشان 2 ديواره در اطاق پايين وسط جمعيت آويزان نمود. تجربه به ما آموخته است كه هرگاه دو طرف ديواره كمي عسل ماليده شود و يا شربتي كه از 2 ليتر آب يك كيلو عسل و يك كيلو شكر درست شده پاشيده شود زنبورها زودتر آن را ساخته و تبديل به شان مي نمايند.
در اين ماه بهتر از هر زمان ديگر مي توان قدرت تخمگذاري ملكه را بررسي كرد. چون معمولا در همين ماه به حداكثر تخمگذاري ساليانه اش مي رسد. آنچه از لحاظ تعداد زنبورها، تعداد لاروهاي سرباز به ويژه لاروهاي سربسته و مقدار عسل در كندو ديده مي شود بالاترين حدي است كه ملكه قدرت انجام آن را داشته است و از تير ماه به تدريج زمان كم شدن آنها فرا مي رسد.
در صورت تشخيص ضعيف بودن ملكه بايد بفوريت وي را از كندو برداشته و به وسيله ملكه اي جوان و جفتگيري كرده و پر قدرت جانشين كرد. گو اينكه زنبورها در اوايل بهار ملكه را آسان تر قبول مي كنند ولي در خرداد ماه هم معمولا از قبولشان سر پيچي نمي نمايند و تلفات ملكه هائي كه در اين ماه به جمعيت داده مي شوند هنوز نسبتا كم است. يك هفته پس از تعويض و قبول شدن ملكه در جمعيت سه الي چهار قاب پر از لاروهاي سرپوشيده ولي بدون زنبورهايش از كندوهاي قوي ديگر برداشته در اين كندو و وسط جمعيتش آويزان مي نمايند. اين باعث تقويت خيلي سريع جمعيت مي گردد.
در موارد ديگر نيز مي توان از اين قاعده استفاده نمود بدين طريق كه هر زمان تصميم بر اين گرفته شود كه جمعيتي ضعيف به سرعت قوي گردد، داخل كندو و وسط جمعيت در چند روز هر بار بايد يك الي 2 قاب با لاروهاي سرپوشيده و هميشه بدون زنبورهايش آويزان كرد. اين قاب ها از جمعيت هاي خيلي قوي برداشته مي شوند. لزومي ندارد كه همه قابها را از يك جمعيت برداشت. برعكس توصيه مي شود كه از هر جمعيت تنها يك قاب به كندوي ضعيف انتقال داد تا خود جمعيت قوي قاب دهنده هم ضعيف نگردد اين تنها راه تقويت سريع و فوري جمعيت ها است.
تقويت جمعيت ضعيف تنها زماني به نتيجه مي رسد كه ملكه اش سالم و فعال بوده و ضعف جمعيتش بدليل عوامل خارجي باشد. هرگاه ضعف جمعيت بدليل پيري و يا نقص ملكه و يا بي ملكه بودنش باشد آويزان كردن شان ها با لاروهاي سرپوشيده در داخل كندو كمكي به جمعيت نمي كند. بايد نخست ملكه اش را عوض كرد و به وي ملكه جفتگيري كرده اي داد.
منبع : کتاب زنبور عسل و پرورش آن، دکتر شهرستانی
