استفاده از تیمول در کنترل کنه

این مقاله در سال 2018 در ژورنال امریکایی BEE CULUTRE چاپ شده است .

استفاده از تیمول یکی از روشهای درمان کنه واروا در زنبورعسل است. تیمول عموما در اواخر تابستان و اوایل بهار بر اساس درجه حرارت منطقه استفاده می گردد. زنبورداران اروپایی چندین سال است که از تیمول استفاده می کنند. آنها عموما از سه محصول ثبت شده تیمول استفاده می کنند. برای رسیدن به بهترین نتیجه استفاده از تیمول، باید در این زمینه اطلاعات کافی داشته باشیم.
✅ تیمول همانند اسید فرمیک دارویی است که مکانیسم عمل آن تبخیری است. زنبورها بوسیله فعالیت های داخل کندو تیمول را پخش می کنند مانند تهویه و حذف محصول.
✅ درجه حرارت محیط در زمان استفاده از تیمول بسیار مهم است . تاثیر گذاری تیمول در رنج دمایی بین 15 تا30 درجه سانتی گراد اتفاق می افتد . در دمای زیر 12 درجه سانتی گراد نباید از تیمول استفاده کرد.رنج دمایی مطلوب برای استفاده از تیمول 20 تا 25درجه سانتی گراد است.

آپیگارد، آپی لایف وار و تیموار سه محصول اصلی حاوی تیمول هستند که در دنیا استفاده می شود . اگرچه این سه محصول دقیقا مشابه یکدیگر نیستند.
- آپیگارد ژل آهسته رها شونده با تیمول است.
- آپی لایف وار مخلوطی از تیمول ، منتول ، اکالیپتول و کامفور است.
- تیموار هم فقط تیمول دارد.

همانطور که اشاره شد زنبورداران اروپایی جهت استفاده از تیمول در کنترل کنه واروا از سه داروی ثبت شده به نام های آپیگارد، آپی لایف وار و تیموار استفاده می کنند. همانطور که مطلع هستید کنه کش های تبخیری مانند فرمیک و تیمول و ... در مناطق مختلف با آب و هوای گوناگون، درصد کنه کشی متفاوتی دارند، به همین جهت در برخی کشورهای اروپایی این سه محصول در مناطق مختلف استفاده و تست شده اند.

✅ یکی از این مطالعات که خوب و جامع می باشد در کشور ایتالیا انجام شده است.در این تحقیق هر سه محصول را در مناطق شمالی،مرکزی و جنوبی ایتالیا استفاده و میزان کنه کشی آنها را بررسی نموده اند.در مرکز و جنوب ایتالیا هر سه محصول کنه کشی خوبی داشتند و بیش از 90درصد کنه ها را ازبین برده اند، ولی در بخش های شمالی این کشور داروی آپیگارد کنه کشی کمتری داشته و میزان آن 66.9درصد بوده است. این درصد کنه کشی برای محافظت از زنبورها بویژه در درمان پاییزه ، برای داشتن جمعیت سالم در زمستان کافی نیست. محققان دلیل کنه کشی کم آپیگارد در این مناطق را دمای پایین تر و فعالیت کمتر زنبور عنوان نمودند. چون در این دما فعالیت زنبورها کم بوده و بدلیل کار کمتر ژل را منتقل نکرده اند و سطح رویی ژل خشک شده و مانع تبخیر این دارو گردیده است.در صورتی که در محصوا دیگر( آپی لایف وار و تیموار) این مشکل را نداشته اند.

✅ تحقیق دیگر در خصوص این سه محصول در کشور آلمان انجام شده است در مناطق  مختلف با آب و هوای متفاوت ( سرد و معتدل). در این آزمایشات هم آپیگارد کمترین بازدهی را در مناطق ذکر شده داشته است، در منطقه معتدل 71.5 درصد و در منطقه سرد 43.1 درصد کنه کشی داشته است.

در بالا راجع به تحقیقات انجام شده در خصوص سه داروی ثبت شده حاوی تیمول در برخی از کشورهای اروپایی مطالبی  عنوان شد . در تحقیق کشور ایتالیا کندوهایی که در آنها از نوار تیمووار استفاده شده بود برخی از مشکلات را نشان دادند . زنبورها نوزادان و عسل هایی را که در قسمت زیرین نوارها بودند حذف کرده بودند. همچنین در برخی کلنی ها قدرت کلنی به طور قابل توجهی کاهش داشته است.عنوان شده این موارد به دلیل دز بالای تیمول در نوار های تیمووار نسبت به سایر محصولات و سرعت بالای رها سازی آن ، رخ داده است. اما داروی آپی لایف وار تاثیرات یکسانی در همه سایت های آزمایشگاهی داشته و برای کلنی های زنبورعسل هم مشکلی بوجود نیامده است.

یکی دیگر از خصوصیات این کنه کش ها که در این مطالعات بررسی شده سرعت کنه کشی آنها بوده است. در مناطق مرکزی و جنوبی ایتالیا در هر سه محصول حداکثر کنه کشی در هفته اول اتفاق افتاده بود ولی در مناطق شمالی ایتالیا و مناطق سرد آلمان، آپیگارد کنه کشی آهسته تری داشته است به طوری که در هفته اول فقط 10درصد کنه کشی داشته در صورتی که دو داروی دیگر در همین دوره 30تا35درصد کنه کشی داشته اند.

✅ همانطور که قبلا اشاره شد مکانیسم عمل تیمول ، تبخیری است. مقدار غلظت تیمول در هوای کندو باید به مقدار کافی برسد تا منجر به کنه کشی گردد و در ضمن غلظت مقداری باشد که به زنبور آسیب نرساند. غلظت درمانی تیمول رنجی بین 5 تا 15 میکروگرم در لیتر ، هوای کندو است.

در آزمایشات کشور سویس نشان داده شد که آپیگارد نتوانسته در آب و هوای خنک این غلظت درمانی را فراهم کند و به همین دلیل میزان کنه کشی کمتری داشته است.

✅ در سه محصول مقایسه شده داروی آپی لایف وار نسبت به سایر داروها بیشتر مستقل بوده و وابستگی تاثیرگذاری آن به محیط کمتر بوده است. که این تفاوت ممکن است به خاطر تفاوت در ترکیبات این دارو باشد. البته عنوان شده شکل فیزیکی داروها نیز می تواند بر تاثیرگذاری آنها موثر باشد.

در استفاده از تیمول باید دقت گردد که علی رغم اثرگذاری بالا در کنه کشی، نمی تواند کنه های داخل سلولها را از بین ببرد و فقط بر کنه های حاضر بر زنبوران بالغ موثر است، پس باید طول دوره درمان و سایر دستورالعمل های دارو رعایت گردد. با توجه به اینکه عوامل متفاوتی بر عملکرد این نوع داروها تاثیر گذار است مانند درجه حرارت، رطوبت و ... باید  این عوامل در زمان استفاده  مد نظر قرار گیرد.
 

منبع : استاد اسماعیل غفوری