چگونه زنبورداری را شروع کنیم
برای شر وع کار قبل از هر چیز باید بدانید محلی که زندگی می‌نمایید یا قرار است کندوها را آنجا مستقر نمایید.برای زنبور ها مناسب می باشد تا هم احتیاجات خود کلنی را برآورده نماید و هم محصول اضافی داشته تا شما از آن استفاده نمایید. محیط از لحاظ شهد و گرده فراوان مناسب شغل زنبورداری باشد.
شرایط آب و هوا
محیط فاقد گل و گیاه و یا محیطی که گل و گیاه در آن کم بوده و یا فقط مدت کوتاهی از سال گل وجود دارد برای زنبورداری مناسب نمی‌باشد. مهمترین و اساسی‌ترین بخش زنبورداری محیط مناسب (در اکثر اوقات سال گل فراوان وجود داشته باشد) برای زنبورداری می‌باشد.
گیاهانی چون درختان میوه شکوفه‌دار بهاره (سیب، گلابی، مرکبات، زردالو، آلوچه و گیلاس) پنبه، آفتاب‌گردان، یونجه، شبدر، اسپرس، بیدمشک، گو‌‌ن، آویشن، خردل، زعفران، نخود، لوبیا، نعنا، اقاقیا، کاج، گیاهان زینتی و طیف بسیار وسیعی از دیگر گیاهان زراعی، باغی، جنگلی، گیاهان دارویی خود‌روی کو‌ها و تپه‌ها و مرتعی منابع شهد و گرده برای زنبور عسل محسوب می‌شوند. در این شرایط شما بهترین راندمان تولید را از زنبورستان خود خواهید داشت. اگر شما بهترین زنبوردار باشید ولی محیط فاقد گل و گیاه باشد، شما موفق نخواهید بود.
به طور معمولی باد شدید یا باران و مه‌آلود بودن هوا و یا گرما و سرما ی شدید در همه نقاط وجود دارد اما این شرایط فقط مدت کوتاه و در حد ۳ الی ۱۰ روز از سال به وجود می‌آید. اما گرما یا سرمای بیش از حد تحمل، بارندگی پیوسته و زیاد، هوای ابری در بیشتر اوقات سال یا فصل مورد نظر، بادهای شدید، هوای شرجی یا هوای غالباً مه آلود، افزایش یا کاهش ناگهانی درجه حرارت هوا و آلودگی غیر تحمل هوا ممکن است. در اقلب اوقات سال‌چنین منطقه‌ای را برای استقرار زنبورستان نا مطلوب می‌کند و زنبورداری را با ضرر و تلفات زیاد همراه می‌نماید.
اهمیت وجود منبع آب سالم در اطراف زنبورستان
زنبور نیز مانند سایر جانداران به آب به عنوان حیاتی‌ترین نیاز خود احتیاج دارد. هر چه آب سالم و پاکیزه در دسترس‌تر (حداکثر ۵۰ متر) باشد. بازه کندو ها بالا تر می‌رود و زنبورستان از سلامت بهتری برخوردار خواهد بود.
بهداشت منطقه زنبورستان و اهمیت آن
زنبور عسل نیز مانند سایر حیوانات به برخی از بیماری‌ها حساس است و متأسفانه بیشتر بیماری‌ها باعث انهدام بخش مهم یا تمامی کلنی‌های زنبوردار می‌شود و یا ضمن خسارت به زنبوردار معالجه می‌شوند. بنابراین اقتصادی‌ترین اقدام برای جلوگیری از ابتلای زنبورها به بیماری توجه زنبوردار به بهداشت منطقه است. نزدیکی به گاوداری‌ها یا مرغداری‌ها و یا کارخانه‌جات مواد شیمیایی و یا کود کمپوست و یا محل تخلیه زباله و یا مزارعی که با آب فاظلاب آبیاری می‌شوند برای زنبورستان مساعد نمی‌باشد. زیرا بوی بد زنبوران را فراری می‌دهد.
آلودگی‌های صوتی و بوهای نامطلوب
مکان استقرار زنبورستان از نقاط پر سر و صدا مثل جاده‌های پر رفت وآمد، کارخانه‌های پر سر و صدا و غیره به اندازه کافی دور باشند تا سرو صدا موجب هراس زنبورها و فراری شدن آنها نشود.
اهمیت دور بودن کافی زنبورستان از نقاط مسکونی
زنبورها با توجه به شعاع پرواز خود ممکن است تا ۵ کیلومتر از محل زنبورستان دور شوند. اما نزیک بودن زنبورستان در فاصله ۲۰۰ متری به خانه‌های مسکونی به وجود آمد مشکلاتی از قبیل ورود به خانه‌ها به خاطر وجود مواد شیرین و بروز مشکل برای صاحب خانه و یا ناتوانی از خروج از خانه برای زنبور باشد و یا دم غروب با روشن شدن چراغ‌های روشنایی برای زنبور عسل که جهت یابیش با نور خورشید می‌باشد دچار مشکل نماید و شما می‌بینید که زنبورها برای رفتن به کندو در اطراف چراغ برق جمع شده اند.
اهمیت رعایت فاصله زنبورستان‌ها از هم
در شرایطی که بیماری‌های مسری در زنبورستان‌های همسایه شما وجود دارد حداقل فاصله لازم به رعایت زنبورستان‌ها از یکدیگر در هر منطقه ۶ کیلومتر است. اگر منطقه پوشش گیاهی چندان خوبی نداشته باشد چند مشکل اساسی پیش خواهد آمد.
تولید عسل کمتر در دو زنبورستان مجاور هم به علت کمبود منابع شهد و گرده. به علت گرده‌افشانی بیش از حد مورد نیاز بیشتر گل‌ها به میوه یا بذر تبدیل شده و تمام میوه‌ها قادر به دریافت مواد غذایی کافی نمی‌شوند و از کیفیت محصول کاسته شده. امکان رفتن اشتباهی زنبورهای یک زنبورستان به زنبورستان‌های دیگر و شیوع بیماری و غارت وجود دارد.
میزان نزدیکی زنبورستان به جاده
جاده برای زنبورستان یه حسن می‌باشد که دسترسی به وسایل نقلیه برای حمل‌و‌نقل، بارگیری و تخلیه کندوها را آسان می‌نماید. اما اگر جاده نزدیک زنبورستان پر رفت و آمد باشد. (جاده‌های بین شهری، اتوبان‌ها) زنبور عسل از سرو صدا و هم به علت اوج پرواز کم با وسایل نقلیه برخورد کرده و تلف می‌شوند.
بهترین مناطق استقرار یک زنبورستان
بی تردید بهترین مکان استقرار یک زنبورستان در یک باغ یا مزرعه بزرگی است که محصول آن باید توسط زنبور عسل گرده‌افشانی شود. در این صورت علاوه بر تولید عسل برای زنبوردار محصولات کشاورز یا باغ‌دار هم به قدر کافی گرده‌افشانی می‌شود.
استقرار زنبورستان در کنار دریا یا رودخانه
چنانچه زنبورستان در ساحل دریا یا رودخانه مستقر شود زنبورها برای نوشیدن و جمع‌آوری آب بطرف آنها رفته و معمولاً جریان آب رودخانه یا امواج دریا بیشتر زنبورها را غرق می‌کند و به این ترتیب خسارت سنگینی به جمعیت کلنی‌ها وارد می‌شود.
سطح زنبورستان و استقرار کندوها روی پایه یا سکو
طح زمین زنبورستان باید دست کم ۳۰ سانتی‌متر بالاتر از زمین‌های اطراف باشد.
فاصله کندوها از هم در یک زنبورستان
در یک زنبورستان رعایت فاصله ۲/۵ متر بین دو کندو و فاصله ۴ متری بین هر ردیف ضروری است.
مکان زنبورستان در رابطه با سمپاشی باغ ها و مزارع
زنبورستان شما نباید در نقاطی که سپاشی زیاد وجود داردبه خصوص جالیز‌ها و مزارع گلزا که بیشترین سم پاشی‌ها را دارند قرار گیرد. در حقیقت شما عطای این مزارع را به لقاء شان ببخشید.
جهت استقرار کندوها در زنبورستان
چنانکه منطقه ای که زنبورستان در آن مستقر است بادخیز نباشد می‌توان کندوها را به گونه ای در زنبورستان مستقر کرد که سوراخ پرواز آنها به سمت مشرق یا جنوب باشد در این صورت با طلوع خورشید نور به سمت جلوی کندوها می‌تابد و زنبورها زودتر فعالیت روزانه را آغاز می کنند.در مناطق بادخیز سوراخ پرواز باید در جهت مخالف وزش باد باشد تا بخصوص در زمستان باد سرد به داخل کندوها وزیده نشود و در سایر مواقع نیز موجب ناراحتی زنبورها نشود.
عدم وجود دشمنان زنبور عسل
شما نباید زنبورستان خود را در مناطقی که دشمان زنبور عسل از جمله سار، خرس، زنبور قرمز، موریانه و مورچه که قبلاً دیده بودید و یا مهارشان وجود ندارد قرار دهید.
مسافت مکان جدید زنبورستان تا مکان قبلی
شعاع پرواز مفید زنبور عسل به ۲ کیلومتر و شعاع پرواز دور آن به ۶ کیلومتر و گاهی به ۱۲ الی ۱۳/۵ کیلومتر می رسد. برای جلوگیری از مراجعت زنبورها به مکان زنبورستان قبلی مکان زنبورستان جدید تا قبلی باید بیش از ۶ کیلومتر فاصله داشته باشد
رابطه کندو و مساحت زنبورستان
دیوارها نباید از ۲ متر مرتفع تر و فواصل بین کندوها به میزان حداقل ۲/۵ متر از هم باید رعایت شود.
نحوه استقرار کندوها در زنبورستان
محل استقرار کندوها در زنبورستان باید به گونه‌ای طراحی شود که زنبورهای پرواز کننده از کندوهای مختلف مانعی در جلوی زنبورهای دیگر نباشد به همین جهت در استقرار کندوها طرح‌هایی چون زیگ زاگ،مربع، گروهی، موازی و غیره ممکن است عملی گردد.
منبع : زنبورعسل و پرورش آن (شهرستانی، نعمت الله)