تعویض ملکه زنبورعسل

تعویض ملکه در ۲ موقع از سال در زنبورداری ها بیشتر از سایر مواقع صورت می گیرد
•    تعویض بهاره ملکه زنبور عسل
•    تعویض پاییزی ملکه زنبور عسل

 هر یک از این ۲ فصل فوائد و ضررهای مخصوص خودشان را دارند ولی ۳ قاعده مهم وجود دارد که زنبوردار باید آنها را دانسته باشد تا در تعویض ملکه هایش موفق تر گردد.
•     جمعیت ها ملکه های تازه را در زمان وفور گل های عسل خیز و گرده گل در طبیعت به راحتی و هنگام کمبودشان به سختی قبول می کنند.
•     زنبورهای مسن قادر به پرواز ملکه تازه را به زحمت قبول می نمایند، چون به بوی ملکه قبلی عادت کرده اند ولی زنبورهای جوان تازه تولد یافته معمولا آن را به سادگی و بدون دردسر می پذیرند، چون هنوز با بوی ملکه ای خو نگرفته و بدان عادت نکرده اند.
•     از نیمه دوم اسفند ماه به بعد هر چه زودتر به جمعیت ملکه داده شود آن را آسانتر قبول می کنند.

تعویض پاییزی ملکه زنبور عسل
گو اینکه در ایران اوایل بهار ملکه را عوض می کنند و گو اینکه تعویض ملکه در بهار آسانتر بوده و تلفات ملکه ها کمتر است ولی با وجود براین بهترین وقت برای این کار مرداد و شهریور، یعنی پس از آغاز سال تازه طبق تقویم زنبورها و جمعیتها می باشد.
ملکه جفتگیری شده ای که در این موقع سال به کندو داده می شود فرصت تمرین تخمگذاری را در پاییز داشته و از اوایل بهار سال بعد می تواند با تمام قدرت و به تعداد خیلی زیاد تخمگذاری کند و جمعیت را به قدرت فوق العاده ای برساند، و حال آنکه ملکه ای که در بهار تعویض شد ناچار است در عین شدت گل و شکوفه مدتی را به تمرین تخمگذاری بگذارند و در نتیجه یک فصل عسل را بدون بار آوردن کافی از دست بدهد.
راه تعویض ملکه در بهار و پاییز فرق دارند. در پاییز باید اول ملکه کندو را برداشت و به اصطلاح زنبورداران جمعیت را یتیم کرد. پنج روز بعد پستانک هایی را که زنبورها روی شانها زده اند خراب نموده و با دقت زیاد لاروهای داخل پستانک ها را حتما بیرون آورده و دور انداخت.  ۲۴ ساعت بعد قاب کوچکی به طول  ۱۵ و عرض ۱۰ سانتیمتر که یک قسمت آن از تور سیمی پوشیده شده به کمک ۴ میخی که در ۴ گوشه قاب زده و سر میخ ها را با گاز انبر بریده اند را در نقطه ای از شان که تنها سلول های سربسته کارگران دارد فرو برد.
 هنگام فرو بردن میخها ملکه جفتگیری کرده را با دست در زیر قاب فوق گذاشته آنگاه فوری فشار به قاب داد تا میخ ها خوب فرو رفته و قاب در آنجا ثابت گردد. زیر قاب باید تنها ملکه باشد. هیچ زنبوری نباید همراه ملکه به زیر قاب رخنه کرده باشد.
 وضع قاب، که ما آن را قفسه پاییزی می نامیم، در روی لاروهای سربسته باید طوری باشد که نه ملکه راه به خارج داشته باشد و نه زنبورها امکان داشته باشند که به زیر قفسه بروند. از راه سوراخهای توری زنبورها می توانند غذای لازم را به ملکه برسانند. پس از یکی دو روز لاروهای سربسته موجود در شان و زیر قفسه کم کم تبدیل به زنبور کامل گشته و بتدریج از سلول هایشان خارج شده تولد می یابند.
همین زنبورهای جوان که هنوز عادت به بوی ملکه ای نکرده اند اطراف ملکه را گرفته و کار تغذیه وی را به عهده می گیرند. بدین طریق ملکه داخل جمعیت قبول می شود.
پس از مدت کوتاهی زنبورهایی که خارج از قفسه هستند موم ها را از زیر قفسه سوراخ کرده و خودشان را به اطراف ملکه می رسانند. ولی چون وی چند روزی است که داخل کندو زنده مانده و حتی اولین تخم ها را نیز گذاشته و به علاوه اطراف ملکه را زنبورهای محافظ جوان و قوی گرفته اند، دیگر نه قادرند و نه اینکه مایل که ملکه را بکشند. در نتیجه تمام جمعیت ملکه را قبول کرده و ملکه نیز به تخمگذاریش ادامه می دهد.

منبع : پرورش ملکه زنبور عسل ( دکتر غلامحسین طهماسبی )