کاهش تخمریزی ملکه زنبور عسل
کاهش یا عدم تخمریزی مناسب ملکه زنبور عسل یکی از دغدغه‌های اکثریت زنبورداران می‌باشد و دنبال راهکارهایی جهت افزایش تخمگذاری ملکه‌های خود هستند.
رابطه تخمگذاری ملکه زنبور عسل با سن آن :
ملکه زنبور عسلی که به صورت طبیعی جفتگیری کرده باشد تنها در ۲ سال نخست زندگی‌اش خوب تخمگذاری می‌کند و از سال سوم پیر و ضعیف شده و تخمگذاریش بشدت کاهش می‌یابد. البته ملکه‌های تلقیح مصنوعی شده تنها یکسال اول تخمریزی خوبی دارند. در شرایط مساعد و عادی ملکه (سال اول) در شبانه روز بطور متوسط ۱۵۰۰ و سالانه ۱۷۵۰۰۰تا ۲۰۰۰۰۰ تخم می‌گذارد. ملکه های ۲-۳ ساله تعداد کمتری تخم می‌گذارند، اگر چه گزارش‌هایی از ملکه‌های ۵-۶ یا حتی ۷ ساله شده است ولی به طور کلی ملکه پس از ۳-۴ سال عمر پیر شده و می‌میرد.
سن ملکه یکی از مهمترین فاکتورهای تخمگذاری ملکه می‌باشد. اگر قصد زنبورداری صنعتی دارید باید حداکثر هر دو سال ملکه‌های خود را با ملکه جوان تعویض کنید. با علامت‌گذاری ملکه‌ها از طریق کوتاه کردن یک یا هر دو بال ملکه یا از طریق رنگ‌های مخصوص رنگ‌آمیزی ملکه به راحتی می‌توان به سن ملکه‌ها پی برد. در کنگره بین‌المللی زنبورداران ۵ رنگ جهت علامت‌گذاری ملکه زنبور عسل در سال‌های مختلف انتخاب شده است که هر پنج سال تکرار می‌شود. انتخاب رنگ بر اساس رقم آخر سال میلادی انتخاب می شود.
رابطه تخمگذاری ملکه با جمعیت زنبوران پرستار کندو :
زنبوران عسل کارگر از بدو تولد متناسب به سنشان در کندو یا خارج از آن وظایفی را بر عهده دارند. زنبوران عسل کارگر در شرایط عادی به مدت ۲۱ روز (سه هفته) پس از تولد در کندو می‌مانند و از کندو خارج نمی‌شوند. زنبورهای کارگر در ۲ روز اول زندگی خود به تمیز کردن سلول‌های که خود یا دیگران از آن متولد شده‌اند می‌پردازند. در این مدت یک جفت غدد شیری که در سرشان قرار دارد فعالیت و ترشح را شروع و ژله شاهانه را از خود ترشح می‌نمایند. بین ۳ تا ۶ روزگی به تغذیه لاروها که سن آنها بیشتر از سه روز است می‌پردازند و در سن ۶ تا ۱۲ روزگی به غذا دادن لاروهای جوان کمتر از سه روز می‌پردازند.
ملکه زنبور عسل هر چند جوان باشد و شرایط طبیعت هم خوب باشد تخمریزی خود را متناسب با جمعیت زنبور پرستار موجود در کندو تنظیم می‌کند. به هر دلیلی اگر جمعیت زنبور پرستار کندو کاهش یابد، حتی اگر جمعیت کندو قوی باشد ملکه تخمریزی خود را کاهش می‌دهد تا زنبوران پرستار بتوانند به خوبی تغذیه تمام لاروهای جوان کندو را انجام دهند.اگر در کندو شفیره‌های که در حال تولد هستند، موجود نباشد جهت تناسب بین جمعیت زنبورها می‌توان یک یا دو قاب لارو مسن آن را با شفیره‌های که امروز یا فردا متولد می‌شوند تعویض کرد.
رابطه تخمگذاری ملکه با ورود گرده گل به کندو :
زنبوران کارگر جهت تولید ژل رویال برای تغذیه لاروها و ملکه نیاز به گرده گل دارند، هر چه گرده بیشتری وارد کندو شود، تولید ژل رویال توسط زنبورهای کارگر افزایش و در نتیجه آن تخمگذاری ملکه افزایش می‌یابد.
در صورت کاهش ورود گرده گل به داخل کندو حتی در بهار و تابستان حتماً کندوها را با شربت گرده گل (شربت یک به یک مخلوط با گرده گل) یا کیک گرده گل تغذیه نمایید تا در نتیجه ملکه متوجه کاهش گرده طبیعت نشده و به تخمریزی خود همانند قبل ادامه دهد. البته ناگفته نماند که در نژادهای مختلف رابطه مستقیم بین جریان گرده گل و تخمریزی ملکه یک اصل اساسی است که شدت آن متغیر می‌باشد. در نژادی مانند کارنیولان (کارنیکا) این رابطه بیشترین است به همین دلیل نژاد کارنیکا در ایران در بهار بیشترین رشد جمعیت را نسبت به سایر نژادها و همچنین بیشترین افت جمعیت را در تابستان داراست.
رابطه تخم ریزی ملکه با نحوه تولید آن :
یکی از دلایل تخمریزی نامناسب ملکه زنبور عسل عدم رعایت نکات مهم پرورش ملکه زنبور عسل توسط بعضی تولید‌کنندگان می‌باشد و متأسفانه برداشت بعضی از زنبورداران از پرورش ملکه زنبور عسل تنها پیوند‌زدن و پذیرش پیوند توسط زنبوران کندوی استاتر است اما در واقع بخش کوچکی از تولید ملکه پیوند و پذیرش پیوند توسط زنبوران پرستار است.
پرورش ملکه با کیفیت مستلزم رعایت نکات بسیار زیادی من جمله نحوه پیوند، نحوه تغذیه کندوی استاتر (رابطه مستقیمی با تعداد لوله‌های تخمدان ملکه) ، پرورش زنبورهای نر با کیفیت (یکی از مهمترین فاکتورهای تولید ملکه با کیفیت است)، نحوه برخورد و گردش شاخون‌ها در کندوی استاتر، زمان پیوند زدن، شرایط بهداشتی مناسب، زمان جفتگیری ملکه (هر چه از بهار به سمت تابستان و پاییز می‌رویم از کیفیت ملکه‌ها می‌کاهد حتی اگر به صورت مصنوعی تلقیح شوند دلیل آن هم تغییراتی است که در اندازه آلت تناسلی نر و کیفیت اسپرم زنبور نر صورت می‌گیرد) است.
رابطه تخمگذاری ملکه با سلامت آن
ملکه همانند سایر موجودات دچار بیماری‌ها (از قبیل همخونی ملکه) و آفاتی می‌شود که در تخمریزی آن تأثیر خواهد گذاشت.
