آموزش تکنیک تلقیح مصنوعی ملکه

•    زنبورهای نر 
برای جمع آوری اسپرم باید از زنبورهای نری که کاملا بالغ بوده و در شرایط عالی پرورش یافته اند, استفاده شود. زنبورهای نر زمانی از تولید بالای اسپرم برخوردار می باشند که در دوران لاروی و بعد از آن, شرایط پرستاری و پرورشی و همین طور شرایط دمایی مناسبی را پشت سر گذاشته باشند و حداقل ۱۲ تا ۱۶ روز از تولد آنها گذشته باشد.

•    ملکه زنبور عسل
ملکه ها در سن ۶ تا ۸ روز بعد از تولد, بهترین شرایط تلقیح پذیری را دارند. تلقیح کردن قبل از ۶ روزگی به دلیل بالغ نبودن ملکه, منجر به تلفات خواهد شد و بعد از ۱۲ روزگی هم در سیستم دریافت و ذخیره ی اسپرم آنها اختلال به وجود می آید و اسپرم کافی دریافت نخواهند کرد. برنامه ریزی دقیق به منظور داشتن ملکه بالغ و هم زمان منبع اسپرم مناسب در امر تلقیح مصنوعی, از اهمیت بالایی برخوردار است.
  

لوازم تلقیح مصنوعی ملکه زنبور عسل

•    بیهوش کردن ملکه
ملکه باید در حالت تلقیح, کاملا بیهوش باشد. گاز CO2 که قبلا میزان خروج آن به وسیله گذرانیدن گاز از داخل مخزن آب, کنترل شده است را به داخل لوله ای که به انتهای نگهدارنده ملکه متصل می باشد, هدایت می شود که بعد از گذشت ۲۰ ثانیه ملکه داخل نگهدارنده را آرام و کمی بعد کاملا بیهوش خواهد کرد.
رسانیدن ۳ تا ۵ دقیقه گاز CO2 به ملکه ها, باعث رشد و آماده سازی دستگاه تناسلی ملکه ها به منظور دریافت اسپرم و بعد از آن شروع زودرس تخمگذاری آنها خواهد شد. چنانچه تلقیح کننده از سرعت و عملکرد بالایی برخوردار باشد و ملکه ها در حین تلقیح کمتر از ۲ دقیقه گاز دریافت کنند و بعد از ۵ روز شروع به تخمگذاری نکرده باشند, ما می توانیم با دادن مجدد ۴ دقیقه گاز CO2, ملکه ها را وادار به تخمگذاری کنیم. معمولا استعمال ۵ دقیقه گاز, یک روز قبل از تلقیح و گازی که درحین تلقیح دریافت می کند کافی می باشد.
ما می توانیم تعداد زیادی ملکه را با قفسک, یک روز قبل از تلقیح در داخل یک سطل قرار داده و با قرار دادن لوله ی کپسول گاز CO2 در داخل آن و پوشاندن درب ظرف با یک حوله ی ضخیم, همگی ملکه ها را یکباره به مدت ۵ دقیقه گاز دهیم. در گازدهی به ملکه ها نباید زیاده روی کرد زیرا باعث کوتاه شدن طول عمر آنها خواهد شد.

•    جمع آوری اسپرم از زنبور نر
جمع آوری اسپرم از زنبورهای نر بالغ و سالم, مشکل آنچنانی به همراه نخواهد داشت. بیرون آوردن دستگاه تناسلی زنبور نر و جمع آوری کردن اسپرم از آن می تواند بدون استفاده از مواد شیمیایی و با کمک دست صورت پذیرد. با چرخانیدن و فشار آوردن منظم به دو طرف شکم از سمت سینه ی زنبور نر, باعث بیرون آمدن دستگاه تناسلی آن خواهیم شد.
در حالت باز شدن کامل آلت تناسلی, می توان دو شاخک جناحین آلت تناسلی را به خوبی دید که در این صورت, شکم زنبور نر, مابین انگشتان دست ( انگشت اشاره و شصت دست چپ ) کاملا سفت می شود. قابل توجه می باشد که در حالت لقاح طبیعی هم به علت شوک شدید و انقباض عضلانی که به زنبور نر وارد می شود, زنبور نر از بین خواهد رفت. با کمی فشار بیشتر, ما می توانیم گلوله کرمی رنگ اسپرم زنبور نر را در توده کروی شکل آلت تناسلی آن مشاهده کنیم.

•    روش آماده کردن سرنگ تلقیح
ما می توانیم از رقیق کننده اسپرم یا سرم خوراکی قابل تزریق استریل شده که حاوی ۹ درصد نمک می باشد, به منظور پر کردن مخزن انتهایی سرنگ استفاده نماییم. این محلول را می توان از دارو خانه ها تهیه کرد. آماده سازی سرنگ استریل شده بدون دریافت آلودگی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
با توجه به نوع سرنگی که در اختیار داریم, سرنگ باید قبل از به کارگیری با دقت کافی استریل شود و در حین پر کردن آن از مایع رقیق کننده, از عاری بودن هرگونه حباب هوا در داخل سرنگ اطمینان کامل داشته باشید.
استفاده از تکه شیلنگی به طول ۴ میلیمتر که دارای قطر داخلی در حدود ۱ میلیمتر و قطر خارجی ۳ میلیمتر می باشد, به عنوان واشار هواگیری, دور سرسرنگ تلقیح الزامیست.
در حالت پر کردن سرنگ می توانید با چرخانیدن پیچ ولوم سرنگ از دقت عمل و حساس بودن آن آگاهی کامل پیدا کنیم. رمز موفقیت در کار اسپرم گیری, داشتن یک سرسرنگ و سرنگ کاملا دقیق است, به نحوی که بتوانیم جابجایی نیم تا ۱ میلیمتر مایع را در داخل سرسرنگ شیشه ای کنترل و تشخیص دهیم.
قبل از شروع کار جمع آوری اسپرم ابتدا محلول داخل سرسرنگ را تا حدود ۳ میلیمتر عقب کشیده تا حد و مرزی مابین اسپرم جمع شده و مایع رقیق کننده ایجاد شود. باید از آمیختگی با مایع جلوگیری شود ولی اسپرم جمع آوری شده به صورت پیوسته و بدون حباب جمع آوری می شود.
کار با سرنگ هایی که مخزن بزرگی را دارا می باشند ( برای بیشتر از ۵ ملکه ) به هیچ وجه پیشنهاد نمی شود زیرا درصد دریافت آلودگی را افزایش می دهد و چنانچه سرسرنگ گرفته شود, منجر به اتلاف کلیه زحمات خواهد شد.
 
•    روش جمع آوری کردن اسپرم در داخل سرنگ
زنبور نری که در دست چپ گرفته شده و در حالت برداشت اسپرم قرار دارد را به آرامی به دهانه سرسرنگ نزدیک کرده و از این به بعد با کمک میکروسکوپی که قبلا تنظیم شده است, شروع به جمع آوری اسپرم می کنیم. برخورد خیلی کوتاه گلوله اسپرم و کنار کشیدن آن در حدود ۱ میلیمتر از دهانه سرسرنگ و تشکیل یک ارتباط نخ مانند مابین گلوله اسپرم و سرسرنگ, باعث جلوگیری از جمع آوری کردن مایع سفید رنگ زیر اسپرم خواهد شد که این امر از مسدود شدن دهانه سرسرنگ جلوگیری می کند. تاکید می شود که از ارتباط مستقیم با مایع سفیده ی تخم مرغ مانند دوروبر اسپرم جدا خودداری شود.
بعد از جمع آوری کردن هر بار اسپرم و قبل از گرفتن زنبور نر بعدی, از باز بودن دهانه ورودی سرسرنگ اطمینان حاصل کنید و محتویات داخل آن را تا ۳ میلیمتر عقب بکشید تا از خشک شدن اسپرم در دهانه سرسرنگ جلوگیری شود. با استفاده از گوش پاک کن استریل شده و آغشته کردن آن به مایع رقیق کننده, می توانیم دهانه سرسرنگ را مرتبا پاک نگه داریم تا از خشک شدن اسپرم در دهانه سرسرنگ جلوگیری کنیم.
در اصل جمع آوری اسپرم خیلی پیچیده تر و مشکل تر از کار تلقیح ملکه می باشد. در صورتی که همه موارد رعایت شود, مشاهده می کنیم که کم کم به ستون کرمی رنگ اسپرم در داخل سرسرنگ اضافه خواهد شد.
چنانچه مابین اسپرم جمع آوری شده, حباب هوا وجود داشته باشد, باید تا خروج کامل حباب, اسپرم را بر روی آلت تناسلی و قسمت گلوله اسپرمی یک زنبور نر تخلیه کرد و بعد دوباره شروع به جمع آوری آن کنیم. وجود حباب هوا باعث جهش فنری اسپرم در داخل سرسرنگ می شود و موجب مزاحمت در روند جمع آوری اسپرم خواهد شد.
مقدار اسپرم مورد نیاز برای تلقیح یک ملکه, بر روی سرسرنگ شیشه ای تلقیح, طولی برابر ۱۲ میلیمتر خواهد داشت که این مقدار در حدود ۸ میکرولیتر می باشد.
حداکثر زمانی که برای تلقیح یک ملکه باید صرف شود نباید بیشتر از ۵ دقیقه باشد. هرچه سریعتر عمل تلقیح صورت پذیرد, نتیجه بهتری خواهد داشت.

•    روش وارد کردن ملکه در داخل لوله نگهدارنده ملکه
ما از دو وسیله شفاف پلاستیکی به منظور ثابت کردن ملکه در دستگاه استفاده می کنیم که اولی هدایت کننده و دومی قسمت نگهدارنده ملکه می باشد.
بهترین حالت برای وارد کردن ملکه در داخل نگهدارنده, گرفتن ملکه با انگشت اشاره و انگشت شصت از زاویه سینه ملکه می باشد که این عمل بهتر است بر روی سطحی سفت مانند میز کار صورت پذیرد, زیرا اینگونه ملکه نمی تواند خود را جمع  کند و کمتر به شکم او آسیب می رسد.
سپس ملکه را با سر وارد هدایت کننده می کنیم که به دلیل وجود یک سوراخ در انتهای هدایت کننده, ملکه سعی در خروج از این روزنه را دارد که بعد از رسیدن به انتهای هدایت کننده, ملکه متوجه می شود که سوراخ برای عبور تنگ است و دوباره شروع به بازگشت می کند که در این لحظه با قرار دادن نگهدارنده ملکه در دهانه قطعه اولی می توانیم ملکه را در جای دلخواه قرار دهیم.
در بعضی از موارد دیده می شود که ملکه ها به علت کوچک بودن سعی در خروج از انتهای نگهدارنده ملکه دارند که در این صورت سریعا با دادن گاز بیهوشی و بعد از آن با فوت کردن به ملکه, آن را قدری به سمت جلو یا عقب هدایت نموده تا در موقعیت مناسب قرار گیرد.

•    باز کردن قسمت انتهایی شکم ملکه به وسیله دو قلاب مخصوص
مهار کردن و باز کردن صحیح قسمت انتهایی شکم ملکه, نقش اساسی را در روند تلقیح بر عهده دارد. قرار گرفتن قلاب سوراخ دار نیش, در سمت راست فرد تلقیح کننده و شکم ملکه رو به سمت چپ و بیرون آمدن کامل دو بند انتهایی شکم ملکه از داخل نگهدارنده, بهترین شرایط را برای انجام تلقیح ایجاد می نماید.
به وسیله یک اهرم یا خلال دندان استریل شده, به آرامی بند آخر شکم ملکه را باز کرده و اول قلاب شکمی را در موقعیت مناسب قرار داده و کمی رو به عقب می کشیم. بعد از باز شدن دهانه انتهایی مخرج ملکه, به آهستگی قلاب سوراخ دار را به سمت خار کیسه زهر برده و با گرفتن آن, کیسه زهر را به سمت سرنگ, عقب و کمی به بالا هدایت می کنیم و در این حال قلاب شکمی را دوباره آزاد کرده و با هدایت کردن آن به سمت پایین از باز شدن دهانه مهبل ملکه اطمینان حاصل می کنید.
باید توجه داشته باشیم که در این حالت ملکه در بیهوشی کامل به سر برده و از هرگونه حرکت پمپ مانند در انتهای شکم آن جلوگیری شود.
بعد از درگیر کردن قلاب ها, دوباره به تنظیم دقیقتر میکروسکوپ برای بزرگ نمایی بیشتر می پردازیم. باز نگهداشتن بند آخر شکم ملکه به مدت بیشتر از ۲ تا ۳ دقیقه باعث خشک شدن چین های اولیه مهبلی ملکه خواهد شد و گذشته از آسیب رساندن به ملکه, کار تلقیح را تقریبا غیر ممکن می سازد.
بیرون آمدن کامل دو بند آخر شکم ملکه از نگهدارنده باعث سهولت در امر تلقیح و راحت فرو کردن سرسرنگ به داخل کانال انتقال اسپرم ملکه خواهد شد. قابل توجه که, دهانه مهبل ملکه, دارای چین های متعدد می باشد و کاملا آسیب پذیر است و کوچکترین حرکت و اشتباهی باعث صدمه دیدن و تلف شدن ملکه و یا تخم ریزی نکردن آن خواهد شد.
دهانه ورودی کانل انتقال اسپرم دارای سطحی چین دار مانند سطح پوست لارو دو روزه زنبور کارگر است که البته مبتدیان همیشه با عدم تشخیص صحیح دهانه ورودی روبرو می شوند که این امر با تمرین زیاد قابل اصلاح می باشد.

•    تزریق اسپرم به ملکه
وقتی دهانه ورودی کانال اسپرم را به وسیله قلاب ها کاملا باز کردیم, سرسرنگ را از سمت راست و وسط شکاف هشت مانندی که به سوراخ ورودی ختم می شود حرکت داده و به دهانه که رسید, کمی به سمت چپ و با فشار خیلی ظریف به پایین, باعث فرو کردن ۱.۵ میلیمتر از سرسرنگ به داخل کانال می شویم. ورود بیشتر از حد سرسرنگ به داخل کانال, آسیب دیدگی را به همراه خواهد داشت. اسپرم ها درحالت تلقیح, جهشی در حدود نیم میلیمتر را خواهند داشت که با ۱.۵ میلیمتر وارد کردن سرسرنگ به داخل مجرا, مسیر ورود به کیسه ذخیره اسپرم را به راحتی طی خواهند کرد.
باید دقت داشته باشیم که چنانچه تخلیه سرنگ به سختی انجام می پذیرد یا اینکه اسپرم از دوروبر سرسرنگ بیرون می زند, نشانگر قرار نگرفتن صحیح سرسرنگ در داخل کانال می باشد که در این صورت کار باید سریع متوقف شود و دوباره از سر گرفته شود. چنانچه بیش از دو بار فعالیت موفق به پیدا کردن کانال ورودی نشدیم, کار را کاملا متوقف کنیم و این ملکه را روز بعد دوباره تلقیح کنیم.

•    مواردی که بعد از تلقیح باید مورد توجه واقع شوند
بعد از تلقیح, ملکه به کندوچه پرورشی خود باز گردانده خواهد شد. بهترین روش, استفاده از قفسک های کتابی شکل تعویض پاییزه ملکه می باشد که با قرار دادن کمی خمیرشیرین در دهانه خروجی قفسک موجبات معرفی تدریجی ملکه به کندوچه خودش را فراهم می سازیم.
همچنین می توانیم ملکه را در وسط یک ورق لوله شده کاغذ که سر و ته آن با کمی خمیرشیرین بسته شده قرار داده و مابین شان ها به کندوچه معرفی کنیم. مهمترین مسئله بعد از تلقیح, پرستاری سریع زنبوران کارگر از ملکه و قردادن ملکه در جمعیت مناسب می باشد.
با توجه به اینکه فقط در ۲۴ ساعت اول بعد از تلقیح, امکان وسیع جذب اسپرم در داخل کیسه ذخیره اسپرم ملکه می باشد, باید ملکه شرایط محیطی و حرارتی کاملا مناسبی را داشته باشد و به هیچ وجه نباید یک ملکه تلقیح شده به مدت زیادی در داخل قفسک نگهداری شود. مدت زمان مختلفی برای نگهداری ملکه تلقیح شده درداخل کندوچه پیشنهاد می شود, ولی به نظر اینجانب تا زمانیست که اولین سری تخم های ملکه از داخل سلول ها متولد شوند. از این طریق, گذشته از تقویت کندوچه به وسیله تعدادی کارگر تازه نفس, از کیفیت تلقیح و تخمگذاری هم آگاهی کامل پیدا خواهیم کرد.
 

   منبع : مهندس علی عطائیان