آشنایی با خواص ضدمیکروبی زهر زنبور عسل | قسمت اول » خاصیت ضد قارچ

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO)، مقاومت دارویی ضد میکروبی پاتوژن های باکتریایی در چندین بخش از دنیا به حد نگران کننده ای رسیده است و جایگزین های کمی در دسترس هستند. کشف آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن بیماری های متعددی که زندگی انسان را در گذشته تهدید می کرد نوید بخش بوده است. به ویژه در شرایط کنونی دنیا نیاز به مواد آنتی بیوتیک و ضد ویروسی دارد که بتواند با ویروس های مختلف مقابله کند.

البته، عوارض جانبی غیرمنتظره از قبیل مقاومت و موتاسیون، یک چالش جدید برای بشریت به نمایش گذاشته است. انتظار می رود مرگ های سالیانه ناشی از مقاومت ضد میکروبی از مرگ های ناشی از سرطان تا سال 2050 فراتر برود.

به دلیل استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها، میکروب ها قادر به توسعه بیوفیلم های گنجانده شده در ماتریکس برون سلولی (ECM) شده اند. افزایش مقاومت دارویی ضد میکروبی خواستار یک تحقیق در مورد جایگزین های جدید با عملکرد جدید است.

محصولات طبیعی از جمله زهر زنبور عسل (BV)، یکی از محصولات بیشمار زنبور عسل است که سرشار از  ترکیبات فعال زیستی است و فعالیت های زیادی را علیه بیماری ها انجام می دهد.زهرها و پپتیدهای آن ها که از ارگانیسم ها یا حیوانات مختلفی از قبیل زنبورها، مارها، زنبورهای بی زهر و بی عسل و عقرب ها گرفته می شوند، عوامل ضد میکروبی نویدبخشی بر علیه پاتوژنز های میکروبی نمایش می دهند.

زهر زنبور عسل یک معجون زهر آلود ترشح شده از غده های تولید زهر زنبور های کارگر است که به صورت یک مکانیسم دفاعی عمل می کند. زهر زنبور با استفاده از نیش زنبور به پوست قربانی تزریق و نهایتا منجر به مرگ خود زنبور می شود. اگر چه زهر زنبور عسل برای شکارچیان سمی است ولی طی سال ها مزایای دارویی به دست آمده که نشان از خواص این ماده دارد.

استفاده ی دارویی از زهر زنبور به مصر باستان (4000 سال قبل از میلاد مسیح) بر می گردد و بعدا توسط بقراط، ارسطو و جالینوس در دوره های تاریخی یونان و روم استفاده شد. در طب سنتی چین و دیگر طب های سنتی، زهر زنبور عسل برای بیماری های التهابی از قبیل روماتوئید، آرتروز، التهاب تاندون، فیبروزیس، لوپوس و اسکلروز چندگانه معرفی شد. حتی از زهر زنبور در مقابله با ویروس ایدز نیز استفاده شده است که هنوز نیاز به تحقیق بیشتر دارد.

تصور می رود که استفاده  دارویی و پذیرش عمومی زهر زنبور به دلیل در دسترس بودن ترکیبات فعال بیولژیکی از قبیل پپتیدها است. برای مثال، ملیتین یک ترکیب اصلی است که 40 تا 60 درصد از وزن خشک زهر زنبور را نمایش می دهد. این ماده همچنین حاوی پپتید دگرانولاسیون ماست سل (MCDP)، secapin و ایزومرهای آن (یعنی secapin-1 و secapin-2)، آدولپانین، ترتیاپین، آپامین و آنزیم ها یعنی فسفولیپاز A2 (PLA2) ، هیالوزونیداز و اسید فسفاتاز است. به علاوه، دی پپتیدیل پپتیداز 4 (Api m 5)، Api m 6، CUB سرین پروتئاز (Api m 7)، ایکاراپین (Api m 10)، پروتیین های اصلی ژل رویال (MRJP 8 و 9) و ترکیبات فرار نیز موجود هستند.

ثابت شده که زهر زنبور عسل به عنوان یک عامل ضد التهاب، رادیواکتیو و ضد باکتریایی بر علیه چندین سویه باکتری گرم مثبت/ منفی فعال است. ترکیب زهر زنبور عسل و ترکیبات آن با عوامل شیمی درمانی (وانکومایسین، اگزاسیلین و آمیکاسین) دارای تاثیر سینرژتیک یا هم افزایی بر علیه باکتری ها هستند که به علت خصوصیات ضد باکتریایی آن است.

در این مقاله، ما با آزمایش های بالینی و آزمایشگاهی در مورد پیامدهای درمانی زهر زنبور عسل در درمان بیماری های میکروبی بحث می کنیم. ابتدا به سراغ یکی از مهمترین خواص زهر زنبور، یعنی خاصیت ضد قارچی آن می رویم. در قسمت های بعدی این مقاله نیز به 2 مورد دیگر اشاره خواهیم کرد.

خاصیت ضد قارچی زهر زنبور عسل
بیماری هایی که با قارچ مرتبط هستند باعث تجمع یاخته ای، عفونت های پوستی سطحی و آلرژی می شوند که مشکلات بهداشتی ویران کننده ای  در سرتاسر جهان نمایش می دهند. علاوه بر این، سمیت و مقاومت در برابر داروهای ضد قارچی از چالش های عمده هستند.

محصولات طبیعی از گیاهان، حیوانات دریایی، میکروارگانیسم ها و محصولات زنبور عسل را می توان عامل های ضد قارچی نوید بخشی دانست که دارای عوارض جانبی کمی هستند.اخیرا زهر زنبور عسل به عنوان یک عامل کارآمد و موثر در برابر بسیاری از بیماری های مرتبط با قارچ گزارش شده است. زهر زنبور می تواند از درماتوفیتوز که از طریق قارچ های تریکوفیتون منتاگروفیتس و تریکوفیتون روبروم اتفاق می افتد بازدارندگی کند.

زهر زنبور عسل کلیه جمعیت های T.منتاگروفیتس را در 15 و 30 ppm در ظرف 5 دقیقه کاهش داد در حالیکه همان دوز از زهر زنبور عسل، ممانعت از رشد T. روبروم در ظرف 5 دقیقه مشاهده شد. این مطالعه اثبات کرد که زهر زنبور قوی تر از فلوکونازول (داروهای ضدقارچی تجاری) است.

فعالیت ضد قارچی زهر زنبور روی 10 ایزوله بالینی قارچ کاندیدا آلبیکنس، با مقادیر در محدوده 62.5 تا 125 μg/mL مورد مطالعه قرار گرفت. در مطالعه ای دیگر، ملیتین فعالیت ضد میکروبی در برابر سویه های مختلف قارچ ها با مقادیر حداقل غلظت بازدارندگی بین 30 و 300 μg/mL نشان داد. ملیتین، رادیکالهای آزاد اکسیژن (OH). تولید کرد که می توانند اپوپتوزز کاندیدا آلبیکنس را القا کنند. مرگ سلول قارچی توسط غشای میتوکندریایی مختل شده از طریق آزاد سازی Ca2 توضیح داده شد.

آلترناریا آلترناتا sp. و بالش های آسپرزیلوس از جمله پاتوژن های رایجی هستند که در حفره بینی رشد می کنند. تحریک/ التهاب ایجاد شده توسط  قارچ، باعث تولید واسطه های شیمیایی از سلول های اپیتلیال بینی و فیبروبلاست ها می شود. ملیتین و آپامین قادر هستند که از رشد آلترناریا آلترناتا sp. و بالش های آسپرزیلوس که باعث بیماری های التهابی مسیرتنفسی فوقانی می شوند ممانعت کنند.مکانیسم عملکرد نشان داده شد که از طریق ممانعت از تولید واسطه های شیمیایی یعنی اینترلوکین (IL)-6، IL-8 و ECM و همچنین القای فسفریلاسیون Smad 2/3  و p38 MAPK است.

به نظر می رسد زهر زنبور عسل می تواند خواص ضد باکتری خود را به گونه قابل قبولی در محصولات و فراورده های تولید شده از زهر نمایش دهد. خوشبختانه تحقیقات گسترده ای در این زمینه شده که منجر به استفاده از زهر در انواع محصولات دارویی و بهداشتی شده است.
 

آشنایی با خواص ضدمیکروبی زهر زنبور عسل | قسمت دوم » خاصیت آنتی باکتریایی