سازماندهی کندوچه جفتگیری ملکه

استفاده از کندوهای استاندارد معمولی که به دو یا سه قسمت تقسیم شده‌اند یا اینکه با تقسیم در جهت طولی و عرضی به چهار کندو با قاب‌های کوچک تبدیل شده‌اند در شرایط مختلف آب‌و‌هوایی کشور ما رایج است.

سازماندهی کندوچه‌های جفتگیری استاندارد تقسیم شده دو تایی
در این کندوچه‌ها با استفاده از یک صفحه فیبر کندو را به دو قسمت مجزا تقسیم می‌کنند. این فیبر در شیاری که در کندو طراحی شده است قرار می‌گیرد. با استفاده از پارچه برزنتی قسمت بالای هر دو قسمت را می‌پوشانند تا امکان تداخل زنبورها وجود نداشته باشد. معمولا در هر کندوچه چهار قاب معمولی جا می‌گیرد که می‌توان به جای یکی از آنها از ظرف شربت‌خوری قابی استفاده کرد.
دریچه‌های پرواز این کندوچه‌ها را به رو جهت مخالف تعبیه می‌کند تا از ورود اشتباه کارگران و ملکه جلوگیری شود. در سازماندهی این کندوچه‌ها معمولا یک قاب عسل، یک قاب شفیره مسن نزدیک به تولد برای کمک به جمعیت کندوچه و یک پوکه خالی و تمیز برای تخمریزی ملکه قرار می‌دهد.
معمولا یک یا دو قاب زنبور جوان هم در این کندوچه ریخته می‌شود تا این زنبورها بتوانند وظایف لازم را به عهده بگیرند. در سازماندهی کندوچه‌های جفتگیری اگر کندوچه‌های تاسیس شده را به فاصله ۴ تا ۵ کیلومتری دورتر از محل کلنی‌های اصلی ببریم، مشکل برگشت زنبورهای صحرایی به کلنی اصلی وجود ندارد. ولی اگر این کار انجام نشود زنبورهای صحرایی کندوچه‌های تشکیل شده به کندوی مادری خود بر می‌گردند.
در این حالت با اضافه کردن مجدد زنبورهای جوان که روی قاب تخم و لارو فعالیت می‌کنند، تلاش می‌شود که کمبود زنبور کارگر جبران گردد. در زمان اضافه کردن زنبورهای جوان می‌توان با اسپری کردن شربت مخلوط با گلاب روی آنها از درگیری زنبورها جلوگیری کرد.
کندوچه‌های تشکیل شده حتما باید با شربت شکر تغذیه شوند. نیاز این کندوچه‌ها به کمک‌های ویژه و مدیریت تغذیه آنها در بخش مدیریت کندوچه‌های جفتگیری به طور مفصل توضیح داده می‌شود.

کندوچه‌های جفتگیری استاندارد تقسیم شده مانند کندوچه‌های دیگر مزایا و معایبی دارند که مزایای مهم آن به شرح زیر است:
قاب‌های مورد استفاده در این کندوچه‌ها استاندارد بوده و قابلیت جابه‌جایی دارند و می‌توان از آنها در کندوهای گوناگون استفاده کرد.
کندوچه‌ها در پایان فصل جفتگیری، قابلیت ادغام و تشکیل کلنی جدید را دارند و می‌توان از آخرین ملکه جفت خورده برای کلنی جدید استفاده کرد.
مهمترین مزیت این کندوچه‌ها سازگاری با شرایط اقلیمی متغیر و سخت است. در مناطقی که تغییرات آب و هوایی آنها ناگهانی و اختلاف دمای شب و روز زیاد باشد این کندوچه‌ها به دلیل دارا بودن زنبورهای کارگر بیشتر، مقاومت بالاتری از خود نشان می‌دهند و می‌تواند در شرایط نامساعد اقلیمی خود را حفظ کنند.
از مزایای دیگر این کندوچه‌ها درصد پذیرش بالای آنهاست. جمعیت بالای این کندوچه‌ها در این امر دخالت اساسی دارد. در واقع با توجه به عوامل مذکور در این کندوچه‌ها تعداد سلول بیشتری مورد پذیرش کلنی‌های قرار گرفته و تبدیل به ملکه می‌شوند.
در کنار مزایای ذکر شده، این کندوچه‌ها معایبی هم دارند. که مهمترین عیب این کندوچه‌ها، بزرگی و نیاز آنها به زنبورهای کارگر بیشتر است که از لحاظ اقتصادی قیمت تمام شده ملکه را بالا می‌برد. بزرگی کندوچه‌ها باعث می‌شود که در زمان جابه جایی و تشکیل آنها، نیروی کارگری بیشتری مورد نیاز باشد که این امر نیز در افزایش هزینه‌ها موثر است.

سازماندهی کندوچه های جفتگیری استاندارد تقسیم شده سه تایی
این کندوچه‌ها نیز با استفاده از صفحه های فیبر و شیارهای تعبیه شده روی کندوهای استاندارد به وجود می‌آیند که با استفاده از دو فیبر را به سه قسمت یا سه کندوچه تقسیم می‌کنند. در این کندوچه‌ها نیز برای جفتگیری از تداخل زنبورهای کارگر، روی کندوچه‌ها را با پوشش برزنتی یا چوبی می‌وشانند.
دریچه‌های پرواز د این کندوچه‌ها جهت‌های مختلف تعبیه می‌شوند تا از ورود اشتباه ملکه‌هایی که از پرواز جفتگیری بر می گردند و حتی زنبورهای کارگر جلوگیری شود.
در این کندوچه‌ها دو یا سه قاب قرار می‌دهند که قاب عسل و قاب شفیره مسن همراه با پوکه خالی و آماده تخمریزی، برای کنترل تخمریزی ملکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا از شربت‌خوری فوقانی برای تغذیه این کلنی‌های استفاده می‌شود که در بالای قاب‌های قرار می‌گیرد.
اگرچه مقدار زنبور کارگر داخل این کندوچه‌ها کمتر از کندوچه‌های دوتایی استاندارد است، ولی باز هم به دلیل شمار زیاد زنبورها و بزرگی آنها، حمل و نقل این کندوچه‌ها پر هزینه و نهایتا صرفه اقتصادی آنها کمتر از نوکلئوس‌هاست. از مزایای این کندوچه‌ها سازگاری با شرایط نامطلوب و متغیر اقلیمی و درصد بالای پذیرش آنهاست.

سازماندهی کندوچه های جفتگیری متوسط پنج تایی
این کندوچه‌ها از نظر طولی شبیه کندوهای استاندارد هستند و عرض آنها نصف عرض کندوهای معمولی است.
از نظر سازماندهی کاملا شبیه کلنی‌های جفتگیری قبلی است و در هر کندوچه یک قاب عسل، یک قاب شفیره مسن و یک پوکه برای تخمریزی لازم است.

تکاندن یک تا دو قاب زنبور جوان به داخل آنها برای تامین کارگران مورد نیاز کندوچه نیز معمول است، اما این کندوچه نسب به کندوچه‌های استاندارد تقسیم شده مزایایی دارد که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشد:
این کندوچه‌های سبک هستند و کارگران به آسانی می‌توانند آنها را جابه جا کنند.
امکان تداخل جمعیت در این کندوچه‌های وجود ندارد چون با کندوچه‌های دیگر ارتباط ندارند.
هنگام چیدن کندوچه‌ها، با رعایت فاصله مناسب می‌توان از ورود اشتباه کارگران و ملکه جلوگیری کرد که در کندوچه‌های تقسیم شده این کار میسر نیست.
ویژگی‌های عام کندوهای تقسیم شده یعنی درصد پذیرش بالا و سازگاری با شرایط اقلیمی متغیر در این کندوچه‌ها نیز وجود  دارد.
در کنار این مزایا از معایب عمده این کندوچه‌ها، عدم قابلیت تبدیل آنها به یک  کندوی معمولی است. از این کندوچه‌ها فقط در فصل جفتگیری استفاده می‌شود و پس از آن باید در انبار قرار داده شوند تا سال بعد دوباره مورد استفاده قرار گیرند. از معایب  دیگر این کندوچه‌ها نیاز به جمعیت زیاد و هزینه بالای تولید ملکه است.

سازماندهی کندوچه های استاندارد تقسیم شده در جهت طولی و عرضی
این کندوهای استاندارد با استفاده از فیبر و شیارهای که روی بدنه کندو تعبیه می‌شوند به چهار قسمت تقسیم می‌شوند. در هر کندوچه، از قاب‌های کوچک استفاده می‌شود. این قاب‌ها استاندارد نیستند و کوچکتر از اندازه‌های معمول هستند. با توجه به استاندارد نبودن قاب های این کندوچه‌ها، در سازماندهی کندوچه‌ها با مشکلاتی رو به رو می‌شویم؛ مثلا دادن قاب عسل و قاب شفیره به این کندوچه‌ها میسر نیست.
برای حل این معضل ابعاد این قاب ها را طوری طراحی می‌کنند که هر سه یا چهار عدد از آنها در یک قاب استاندارد جای بگیرد و در کندوی معمولی قرار داده شود تا ملکه روی آنها تخمریزی کند و زنبورهای کارگر نیز در قسمت‌هایی از آنها عسل ذخیره نمایند. معمولا ۱۹ تا ۱۵ روز پیش از سازماندهی این کندوچه‌ها باید قاب ها در کندوی معمولی قرار داده شوند تا پس از تخمریزی ملکه در آنها و فعالیت کارگران، در زمان سازماندهی، امکان دستیابی به قاب‌های کوچک عسل و شفیره میسر باشد.
برای سازماندهی این کندوچه‌ها نیز باید یک قاب شفیره، یک قاب عسل و نیز یک پوکه خالی برای تخمریزی ملکه قرار داده شود و ظرف شربت‌خوری یا ظرف تغذیه؛ برای تغذیه مرتب کلنی نیز در این کندوچه‌ها تعبیه شود. در مواقعی که با محدودیت رو به رو باشیم می‌توانیم به جای قرار دادن قاب شفیره و قاب عسل، قاب‌های کوچک مورد نظر را که پوکه های معمولی بریده شده داخل آنها نهاده شده در کندو قرار داده و شمار بیشتری از زنبورهای جوان را در آنها بریزیم.
پس از سازماندهی و شروع فعالیت کندوچه‌های جفتگیری، دوباره زنبورهای جوان را پس از اسپری شربت شکر به این کندوچه‌ها اضافه می‌کنیم تا به جای زنبورهای جوانی که باید در کندوچه متولد می شدند، فعالیت کنند.

این کندوچه‌ها دارای مزایایی هستند که به شرح زیر است:
به زنبورهای کارگر کمتری نیاز دارد.
اقتصادی بودن این کندوچه‌ها که مهمترین مزیت آنها به شمار می‌رود.
پیدا کردن ملکه در زمان بازدید آسان تر است.

معایب این کندوچه‌ها نیز به شرح زیر است:
سازماندهی قاب‌های کوچک به آماه سازی قبلی نیاز دارد و وقت گیر است.
در هر شرایط آب‌و‌هوایی قابل استفاده نیستند. درفصل پرورش ملکه فقط در مناطق معتدل با دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد که اختلاف دمای شب و روز ۵ تا ۱۰ در جه سانتیگراد باشد قابل استفاده است.
قاب‌ها استاندارد نیستند و نمی‌توان از آنها در کندوهای معمولی استفاده کرد.

منبع : پرورش ملکه زنبور عسل (طهماسبی، غلامحسین)