روش درمانی اسید اگزالیک برای مبارزه با کنه واروا

توصیه هایی برای کشورهای اروپای مرکزی و نیز دارای شرایط اقلیمی معتدل ;; آزمایشات انجام شده درسال 1998/1999 نشان داده اند که هرچند روش ایتالیایی محلولی از 60 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات درهر لیتر آب قند 1:1 ) به میزان برابر ) در مبارزه با کنه واروآ موثر بوده، اما زنبورها به آسانی قادر به تحمل آن نیستند .
در صورت نصف شدن محتوای اسید اگزالیک دی هیدرات ، میزان اثرآن نه تنها کاهش می یابد بلکه برای هر کلنی متفاوت خواهد بود. نکته دیگر این است که اضافه در تستهای سال 1999 /2000 ، از  محلولهای گوناگون دارای اسید اگزالیک استفاده شده است. هر چند میزان اسید در این  محلولها همیشه کمتر از روش ایتالیایی بوده اما حداقل میزان مصرفی ، 30 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات در هر لیتر آب قند بوده است. با توجه به گزارش برخی ناظران در تحمل بیشتر زنبورها با استفاده از محلولهای دارای شکر کمتر، ازاین نوع محلول نیز استفاده شده است .

تمامی کلنی ها توسط یکی از محلو لهای تازه ساخته شده زیر تحت درمان قرار گرفته اند:
- صفر گرم اسید اگزالیک دی هیدرات در هر لیتر آب قند 1 : 1 ( به میزان برابر ) براساس وزن
- 30 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات درهر لیتر آب قند 1 : 1 ( به میزان برابر )
- 37 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات درهر لیتر آب قند 1 : 1 ( به میزان برابر )
- 45 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات درهر لیتر آب قند 1 : 1 ( به میزان برابر )
- 45 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات درهر لیتر آب قند 2 : 1 ( به میزان یک به دو )

محلول اول فاقد اسید اگزالیک بوده و به عنوان نمونه شاهد ( کنترلی ) مورد استفاده قرار گرفته است.محلول دارای 45 گرم اسید اگزالیک در هر لیتر آب قند، در سال 1999 به طور موقتی توصیه شده بوده است .این آزمایش ها بر روی 200 کلنی در 10 زنبورستان که در نقاط مختلف سوییس قرار داشتند، صورت پذیرفته است. چهار زنبورستان دارای کندوهای دادانت بوده و در بقیه آنها کندوی سوییسی موجود بوده است. تمامی این کندوها به یک صفحه نمایش کنه واروآ و سینی شمارش این کنه ها مجهز شده بودند .
در فاصله زمانی ماه آگوست تا سپتامبر تمامی کلنی های آزمایشی تحت درمان اسید فرمیک و تیمول  بوده اند. در تمامی فضاهای دارای زنبور عسل 5 الی 6 میلی لیتر محلول اسید اگزالیک به طور مستقیم بر روی زنبورها چکانده شده است. این درمانها در فاصله زمانی 29 اکتبر تا 9 دسامبر 1999 در دمای بالای 4 درجه سانتیگراد به کار گرفته شده بودند. از آنجایی که اسیداگزالیک هیچ تاثیری بر نوزادها ندارد ، کلنی ها می بایست فاقد نوزاد باشند.

تاثیر درمان
به منظور برآورد تعداد  کنه های باقیمانده ، آزمایش اولیه ( کنترلی ) تنها سه هفته پس از درمان با اسیدا گزالیک انجام شد. برای این مهم، از داروی پریزین و یا اسپری اسید اگزالیک 1.2 درصدی استفاده شده است. نابودی جمعی  کنه ها، پس از اضافه کردن اسید اگزالیک و درمان اولیه ( کنترلی ) 100 درصد پیش بینی شده بود.

گذر از زمستان و توسعه کلنی ها در بهار
از آنجاییکه میزان تحمل زنبورعسل، عاملی مهم در ارزیابی درمان قطره ای است ، استقامت کلنی ها در ( ebefeld method ) تعیین شده است. در ابتدای سال به منظور پیگیری توسعه کلنی ها در فصل بهار، قدرت یک کلنی در زنبورستان “ Wohlei ” ، سه بار اندازه گیری شد.

نتایج اثربخشی در برابر واروآ
میزان نسبی ) میانگین ( اثر بخشی درمان قطره ای با محلولهای مختلف در جدول 1 آورده شده است .در صورت افزایش تعداد کنه ها در بازه زمانی 6 هفته ای ما بین درمان قطره ای ) 15 نوامبر 1999(  و درمان کنترلی ) 26 دسامبر 1999(  ، همچون زنبورستان“  Grang neuve ”   که نشان دهنده حمله مجدد کنه ها میباشد ،باید جانب احتیاط را رعایت کرد. ( جدول شماره 2   (
 

میزان اثربخشی محلول های 30 ، 37 و 45 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات در هر لیتر آب قند در تمامی  زنبورستان ها بیش از 90 درصد بوده است. تنها در چهار مورد از 146 کلنی به جز زنبورستان “ Grang neuve ”  تحت درمان یکی از این محلول ها ، بیش از 50 کنه باقی مانده بود. در صورت اجتناب از افزایش سریع جمعیت کنه واروآ در مرحله درمانی بعدی در ماه اوت سال بعد ، میزان  کنه ها نباید از این تعداد تجاوز کرده و بالاتر رود.  میتوان اینطور برداشت کرد که در این چهار کلنی، تعداد کمی از نوزادان موجود بوده اند .
هرچند تفاوت چندانی در اثربخشی این سه محلول دیده نشد، تاثیر محلول 30 گرمی کمتراز دومحلول دیگر بوده است. این مورد نشان دهنده این است که غلظت موجود حداقل میزان مصرفی بوده و پایین آوردن این دوز ، باعث تداخل و کاهش میزان اثربخشی محلول میشود .
مشاهدات موجود ، نتایج بدست آمده از آزمایشهای “بیوکلر ”Büchler و تست های سال 1998 با محلول 8 نشان دهنده کاهش و پراکندگی بیشتر از اثر در مقایسه با دوزهای بالاتر را تایید کرده اند. هرچند به نظر میآید که پایین بودن مواد قندی در محلول با نسبت 1 به 2 در جدول 1، بر اثربخشی آن تاثیرمنفی داشته است ، اما این تفاوت چندان چشمگیر نمیباشد. آزمایشهای انجام شده در سال 1998/1999، اهمیت مواد قندی را به اثبات رسانده بودند. از آنجا که زنبورها این  محلولها را نه از طریق خوراکی)  که ریتر آن را ارتباطات شخصی نامیده ) بلکه بوسیله تماس دریافت میکنند، نقش شکر در این واکنش  نامشخص باقی میماند. شاید این محلول در تماس با زنبورها ، چسبندگی و تاثیر بیشتری پیدا میکند و یا ساکاروز موجود ، باعث رطوبت پذیرترشدن این محلول  میشود.

تحمل زنبورها
چهار محلول آب قند به میزان 1 : 1  در سه زنبورستان مورد آزمایش قرار گرفتند . کلنی های موجود در زنبورستان های“ Wohlei ”  و Boden “” بدون در نظر گرفتن غلظت اسید اگزالیک موجود درمحلول خود ( نمودار شماره 1) ، به شکلی مشهود در طول زمستان تضعیف شده بودند. حتی در گروه شاهد ( کنترل ] که منبع درمانی آن آب قند بود نیز ، 40 درصد زنبورهای زمستانه ازبین رفتند. این امر نشان دهنده نامساعد بودن شرایط گذران زمستان است .
 

خسارتهای وارده به زنبورستان “ Boden ” ،  میتواند ناشی از برداشت دیرهنگام عسلک باشد. در تمامی موارد ذکر شده درجدول ، محلول عاری از اسید اگزالیک بهترین نتایج گذران زمستانی را در برداشته است. این در حالی است که با افزایش میزان اسید اگزالیک ، میزان خسارت نیز افزایش یافته است .
در زنبورستان“ Schwand ”  نسبت های مختلف اسید، تفاوت چندانی در برنداشتند. تنها در کلنی های تحت درمان محلول با میزان 45 گرم اسید اگزالیک، ضعف جزئی را شاهد هستیم .
در صورت احیاء مجدد کلنی ها در برداشت بهاره ، زیان های وارده در طول زمستان تاثیر چندانی نخواهند داشت.  با وجود اینکه در فصل بهار در زنبورستان  “ Wohlei ”، رشد کلنی ها گزارش شده است، با توجه به نمودار شماره 2 در پایان ماه آوریل، در کلنی های تحت درمان محلول دارای اسید ا گزالیک ، ریزش 1000 تا 2000 زنبوررا شاهد هستیم .
مقایسه میزان تحمل زنبورها در برابر دو محلول با محتوای 45 گرم اسید اگزالیک دریک لیتر آب قند 1: 1 ) به میزان برابر ( و نیز میزان 1 به 2 ( 1:2 ) ، نشان دهنده آن است که هر چه میزان ماده قندی محلول پایینتر باشد ، تحمل زنبورها بیشتر خواهد بود. ( رجوع شود به نمودار شماره 3 )

پسماندها و موارد مسمومیت انسانها
اسید اگزالیک عنصری طبیعی بر گرفته ازعسل میباشد که به میزان 8 تا 300 میلی گرم در هر کیلوگرم ، در انواع مختلف عسل یافت شده است .اسید اگزالیک همچنین در سبزیجات نیز به عنوان عنصری طبیعی موجود بوده و محتوای آن بین300 تا 17000 میلی گرم در هر کیلوگرم متغیر می باشد. بنابراین ، سبزیجات به نسبت عسل ، حاوی مقادیر بالاتری از اسید اگزالیک هستند. اگر میزان پایین مصرف روزانه عسل را در نظر بگیریم ، سهم آن درکل مصرف روزانه اسید اگزالیک بسیار ناچیز است. بنابراین از نقطه نظر تغذیه اسید اگزالیک همانند اسید فرمیک ، دارای وضعیت “ GRAS ” ( بطور کلی ایمن ) میباشد. علاوه براین پسماندهای به جا مانده از درمان اسید اگزالیک آنچنان چشمگیر نخواهد بود. در واقع هیچ خطری در باقی مانده عسل ها پس از هر نوع درمان اسید اگزالیکی وجود نخواهد داشت.
روش ها یا سپری کردن و درمان قطره ای اسید اگزالیک به منظور مقابله با کنه ویرانگر واروآ ، تنها در سه کشور اروپای غربی ) سوییس ، اتریش و فنلاند ) پذیرفته شده اند ، اما به طور گسترده توسط زنبورداران در سراسر اروپا به عنوان درمانی کارآمد ، مورد استفاده قرار گرفته اند. به نظر میرسد مشکل اصلی در راه به رسمیت شناخته شدن این درمان ، خطر مسمومیت کاربران آن ، توسط اسید اگزالیک باشد. در صورت انجام اقدامات احتیاطی لازم ، روش هایا سپری کردن وقطره ای برای فرد استفاده کننده از این اسید ، خطرناک نخواهد بود.
از آنجایی که انتظار  نمیرود هیچ نوع پسماندی از اسپری و نیز استفاده قطره ای مکرر از اسید اگزالیک در سطح مورد نظر باقی بماند، هیچ استدلال قابل قبولی برای جلوگیری از به رسمیت شناخته شدن این روش ها برای مقابله با کنه ویرانگر واروآ وجود ندارد
.

نتیجه گیری
در تعیین فرمولی ایده آل برای درمان قطره ای اسید اگزالیک ، می بایست اثربخشی و همچنین تحمل زنبورعسل در برابر آن در نظر گرفته شود. آزمایش های متعدد در سوئیس و کشورهای دیگر نشان داده اند که التزام به هر دو شاخص ، بسیار دشوار است.

در ذیل تعدادی از  دلایل ایجاد این مسئله، ذکر شده است
- دو محلول 37 و 45 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات ، در کنترل واروآ موثر بوده اند. اما تحت شرایطی خاص ، میزان تحمل زنبورها دربرابر این دو محلول پایین بوده است.
- محلول 30 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات تنها تاثیر ناچیزی در موفقیت زمستانگذرانی زنبورهاداشته، اما میزان تاثیرگذاری آن از دو محلول 37 و 45 گرم کمتر بوده است.
- هر چند پایین بودن غلظت مواد قندی باعث افزایش تحمل زنبورها می شود، اما کاهش اثربخشی محلول را نیز در پی دارد.
- احتمال دارد براثر برخی شرایط خاص وتعریف نشده در طی زمستان ، میزان تلفات زنبورها پس از درمان قطره ای بیشتر باشد. البته این شرایط همواره صادق نیست و شرایط زنبورستان “ Schwand ” نمونه واضحی برای این موضوع است. در آزمایش های بعد، به مقایسه میزان تحمل زنبورها در دو روش درمانی قطره ای 35 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات و درمان با میزان یکسان اسید اگزالیک به همراه داروی پریزین و یک گروه شاهد درمان نشده ، از طریق روش اسپری و تبخیر خواهیم پرداخت. با توجه به تست های انجام شده در سالهای پیش، که نتایج آن به طور عمده توسط موسسات تحقیقاتی در مرکز اروپا تایید شده است ، توصیه های زیر را برای درمان قطره ای با اسید اگزالیک ارائه می دهیم :

توصیه هایی برای درمان قطره ای با اسید اگزالیک ( سوئیس و اروپا مرکزی )
مواد موجود در محلول :
35گرم اسید اگزالیک دی هیدرات در هر لیتر آب قند1 : 1 )  به میزان برابر (
میزان محلول : 
30 میلی لیتر برای کلنی های کوچک
40 میلی لیتر برای کلنی ها با سایز متوسط
50 میلی لیتر برای کلنی های بزرگ
این میزان برای چکانده شدن 5ا لی 6 میلی لیترمحلول درهر فضای اشغال شده توسط زنبورهای عسل، درکندوهای دادانت یا سوییسی، مطابقت دارد.

زمان مناسب برای اعمال درمان
در کلنی های فاقد نوزاد ( در ماههای نوامبر و دسامبر )

ملاحظات
- در فصل پاییز، تنها از یک روش درمانی استفاده شود.
- محلول درمانی باید از لابلای قابها ، مستقیما برخود زنبورها وارد شود.
- از محلول ولرم استفاده شود.
- درمان در خارج از منزل و درجه دمایی بالای صفر درجه سانتیگراد انجام شود.
- تنها از محلو لهای تازه ساخته شده یا با فاصله حداکثر 6 ماه از تاریخ تولید و در درجه دمای حداکثر 16 درجه سانتیگراد استفاده شود.
- امکان دارد تحت بعضی شرایط خاص ، درمان قطره ای اسید اگزالیک باعث تضعیف جزئی کلنی ها در فصل بهار شود.
- روش اسپری اسید اگزالیک ( 30 گرم اسید اگزالیک دی هیدرات در هر لیتر آب ، به اندازه 3 تا 4 میلی لیتر در هر قاب جانبی دارای زنبور( برای زنبورها قابل تحمل بوده و روش جایگزینی رای درمان قطره ای است.
- در طول دوره ارائه درمان ، از دستکش و عینک ایمنی استفاده نمایید.

منبع : دو ماهنامه صنعت زنبورداری - سال یازدهم – شماره 29
نویسندگان : J EAN-DANIEL CHARRIÈRE و ANDANTON IMDORF
ترجمه : هدیه ادیبان