پرورش زنبور نر برای تولید ملکه
برنامه ريزي در پرورش زنبور نر خيلي حساس تر از پرورش ملكه ميباشد. علت اين است كه در مقايسه با ملكه مدت زمان طولاني تري تا بالغ شدن زنبوران نر نياز داريد، و ما در زمان كوتاهي كه در اختيار داريم، نيازمند به تعداد بسيار زيادي زنبور نر بالغ هستيم. هر فردي كه قصد دارد برنامه پرورشي و باروري تحت كنترل را انجام دهد، بايد با كمال دقت برنامه ريزي نمايد و اين برنامه ها را يكي پس از ديگري اجرا كند. مثلاً پرورش ملكه و كلني هاي پرورش دهنده ي زنبور نر كه عملكردهاي متفاوتي داشته و ميزان علاقه متفاوتي به پرورش زنبور نر از خود نشان ميدهند. در حال حاضر يكي از مشكلات اين است كه كلني اي كه بر پايه اصل بچه دهي كم اصلاح شده اند، علاقمندي زيادي به توليد زنبور نر در حجم بالا از خود نشان نميدهند.
با توجه به اينكه در بعضي از زنبورستان ها با استفاده از ملكه هايي كه در كنار زنبورستان با نرهاي غير نژاد خالص بارور شده اند ( هيبريدگيري ) و اين كه اين نوع كلني ها اصولاً برداشت خوبي خواهند داشت و نرهاي نژاد اصيلي هم توليد ميكنند، هيچ مشكلي براي پرورش دهنده ي زنبور نر وجود نخواهد داشت.
اين كار روش جايگزين خوبي براي توليد انبوه زنبور نر نژاد اصيل در زنبورستان به شمار ميرود. به شرط آنكه تمام ملكه هاي باكره از منبع لاين مادري نژاد اصيل توليد شده باشند. و زنبوران نر پرورش داده شده، بايد تمامي نشانه هاي ريخت شناسي نژاد مادري و اصيل خود را دارا باشند.
با توجه به اينكه ملكه هاي جوان در اوايل فصل علاقه اي به توليد زنبور نر از خود نشان نميدهند، بايد كلني هاي منتخب براي پرورش زنبور نر را با دادن شان هاي نر بافت كه از سال گذشته به اين منظور توليد شده اند، تشويق به تخمگذاري زنبوران نر در سطح گسترده نماييد. و با تغذيه ي تحريكي شربت گرده گل و عسل و قرار دادن يك شان نر بافت خالي در هسته اصلي تخمگذاري زنبوران كارگر، ملكه را تشويق به توليد زنبوران نر نموده كه از اين طريق ميتوان خصوصيات ژنتيكي مورد نظر را با داشتن زنبوران نر بالغ بصورت انبوه در موقع مناسب و فصل باروري به ملكه هاي آمادهي باروري انتقال داد. اين برنامه ريزي از پيش تعيين شده ميتواند در پرورش ملكه تحت كنترل و برنامه باروري و توليد ملكه نژاد اصيل بسيار مفيد واقع گردد.
شما بايد سالانه از شانهاي درشت بافت كه از سلولهاي نر تشكيل شده اند توليد و در پايان فصل در انبار به اين منظور محافظت نماييد. ميتوانيد با قراردادن شانهاي درشت بافت در پاييز در هسته ي پرورشي كلني و تغذيه ي پاييزه، شرايطي ايجاد كنيد كه ملكه در اوايل فصل با رشد كلني، با در اختيار داشتن اين گونه شان ها جذب تخمگذاري در سلولهاي نر گردد. البته سيم كشي شدن اينگونه شانها الزاميست. چون به سبب وزن زياد لاروهاي زنبور نر خطر ريزش شانهاي بدون سيم خواهد بود. بعضي وقتها نياز است كه از يك ملكه تعداد بسياري زنبور نر توليد شود. كه به آن ملكه پرورش زنبور پدري گفته ميشود:
در چنين شرايطي فقط تخم روز زيادي از اين ملكه مي گيرند و پرورش و تولد زنبوران نر در كلني هاي ديگر بصورت رشد و پرورش در بالاي شبكه مهار ملكه برنامه ريزي ميگردد. يا در كلني هايي كه زنبوران نر متولد شده قادرند بصورت معمولي و آزاد پرواز كنند، پرورش داده مي شوند.اين مسئله را هميشه در نظر بگيريد كه تخمهاي روز زنبور نر پس از معرفي به كندوي پرستار خيلي زود از بين برده مي شوند. در صورتي كه لاروهاي زنبور نر سريعاً مورد پرستاري واقع ميگردند. پس بنابراين بهتر است كه در برداشت شان زنبوران نر تا حدود چهار روز اول دوره ي لاروي تخم ها، صبر داشته باشيد. و در كندوي پرستار مجدداً قاب انتقال يافته را مابين دو شان پر از تخم و لارو سر باز قرار دهيد.گاها در اوايل بهار به خاطر نوسان درجه حرارت هوا شاهديم كه زنبورها از پرستاري لاروهاي زنبوران نر خودداري ميكنند، كه اين مشكل را ميتوانيد با تغذيه ي روزانه برطرف نماييد. .تخمهاي سر بست شده زنبوران نر ديگر در خطر نميباشند و فقط نياز به درجه حرارت و رطوبت مناسب دارند كه آن هم از طريق يك كلني قوي تامين خواهد شد.
به محض متولد شدن اولين نرها بايد از شبكه مهار ملكه براي جدا سازي آنان از ديگر زنبورهاي نر استفاده كرد. اولين پرواز زنبورهاي نر ٨ تا ١٠ روز بعد از تولد صورت ميپذيرد. شما ميتوانيد تا يك هفته ي كامل بعد از تولد، زنبوران نر را در كندو مهار كنيد بدون اينكه مشكلي ايجاد شود. تا زماني كه هنوز وقت استفاده از زنبورهاي نر فرا نرسيده است، ميتوانيد كلني هاي حاوي زنبور نر مهار شده را ٥٠ متر دورتر از زنبورستان و در ساعات پاياني روز انتقال داده و با قراردادن خط پرواز كلني انتقال داده شده بر خلاف مسير پرواز كلني هاي زنبورستان، دريچه پرواز كندوي انتقال يافته را از قسمت بالا باز كنيد ( بايد از طبقه اي دريچه دار استفاده نماييد ) تا زنبورهاي نر بتوانند پرواز دفع مدفوع خود را داشته باشند.
طول عمر متوسط زنبورهاي نر بسيار كوتاه است، تقريباً ٢٥ روز. اين نشانگر آن است كه شما مرتباً بايد برنامه ي پرورش زنبور نر را تكرار كنيد تا هميشه پتانسيل اسپرمي خوب و باكيفيتي در اختيار داشته باشيد. (شما ميتوانيد با قراردادن يك ملكه باكره در قفسك به جاي ملكه مادري كلني پرستاري كه در قسمت بالاي شبكه مهار ملكه، زنبوران نر را پرستاري ميكند، باعث پرستاري و توجه بيشتر از سوي زنبوران كارگر در مورد نرها شويد!
لازم به تذكر است كه چنانچه اين روش را در پيش نگيريد، امكان نركشي در داخل بدنه كندو حتي در بهترين فصول سال هم خواهد بود ) توضيح بيشتر در اين مورد در قسمت مديريت ايستگاه باروري ملكه داده خواهد شد )
زنبوران نر را تنها ميتوانيد با استفاده از كندوهاي كوچكتر، از كندوهاي استاندارد ( 5 قابي ) به منطقه ديگر انتقال دهيد. ارسال نرها در قفسك به هيچ وجه امكان پذير نميباشد. فقط آزمايشگاه هاي تلقيح مصنوعي ملكه زنبورعسل هستند كه توانايي اين را دارند كه اسپرم گرفته شده را در محفظه هاي شيشه اي طوري بسته بندي كنند كه به مدت ١٠ تا ١٥ روز سالم بماند و به مناطق مختلف جهان ارسال گردد.
منبع : کتاب پرورش و اصلاح نژاد کاربردی زنبورعسل - مهندس عطاییان
