استفاده از اسید اگزالیک در كنترل كنه واروآ

استفاده از اسید اگزالیک در كنترل كنه واروآ

امروزه استفاده از اسید اگزالیک در كنترل كنه واروآ بسیار رایج گردیده است. در كشور ما نیز زنبورداران به سمت استفاده از اسید اگزالیک رفته اند، اما گزارشات متفاوتی از تاثیر گذاری اسید اگزالیک بر میزان کنه واروآ در مناطق مختلف كشور گزارش شده است.در بعضی مناطق كشور نیز به دلیل استفاده ناصحیح درصدهای مختلفی از تلفات زنبورعسل نیز گزارش شده است.

بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده در مناطق مختلف جهان می توان اینطور نتیجه گرفت كه روش های مصرف  اسید اگزالیک بر اساس مناطق مختلف جغرافیایی می تواند متفاوت باشد. با توجه به انجام پژوهش های مختلف در قاره اروپا محققین به این نتیجه رسیده اند كه در تمامی كشورهای اروپایی نمی توان اسید اگزالیک را به یك روش واحد استفاده كرد بلكه بر اساس موقعیت جغرافیایی و عواملی مانند درجه حرارت و میزان رطوبت محیط ، روش ها می تواند متفاوت باشد. بر این اساس اروپا را به سه قسمت اروپای شمالی، مركزی و جنوبی تقسیم بندی نموده و  دستورالعمل مصرف اسید اگزالیک را نیز برای هر منطقه تعریف نموده اند.

استفاده از روش اول یا روش قطره ای یا چكاندن

در  مركز اروپا: غلظت 3.5 درصد اسید اگزالیک یعنی 35 گرم اسید اگزالیک در یك لیتر شربت یك به یك استفاده شده است. میزان مورد استفاده در یك كندو نیز براساس جمعیت متفاوت می باشد.برای كلنی های كوچك 30 میلی لیتر یعنی 3 میلی لیتر (سی سی) بین فضای هر قاب، كلنی های متوسط 40 میلی لیتر و كلنی های بزرگ 50 میلی لیتر می باشد.

استفاده از روش قطره ای یا چكاندن در جنوب اروپا

از غلظت 6 درصد اسید اگزالیک یعنی 60 گرم اسید اگزالیک در یك لیتر شربت یك به یك استفاده شده است. میزان مورد استفاده در كندو 5 میلی لیتر(سی سی) در فضای بین هر قاب تو صیه شده است.

استفاده از روش قطره ای یا چكاندن در شمال اروپا

غلظت 4.5 درصد اسید اگزالیک یعنی 45 گرم اسید اگزالیک در یك لیتر شربت یك به یك استفاده شده است.میزان مود استفاده در هر كندو بر اساس اندازه كلنی متفاوت بوده است. توصیه شده در كلنی های كوچك 20 تا 25 میلی لیتر یعنی بین هر فضای قاب 2 تا 2.5 سی سی، در كلنی های متوسط 25 تا 30 میلی لیتر یعنی 2.5 تا 3 سی سی در فضای بین هر قاب و در كلنی های بزرگ 30 تا 35 سی سی یعنی 3 تا 3.5 سی سی در فضای بین هر قاب استفاده شود.

بطور كلی برای استفاده از روش قطره ای یا چكاندن اسید اگزالیک در درمان كنه واروآ در اروپا توصیه شده كه تنها یك درمان آن هم در طول دورهایی كه كندو فاقد نوزادان(تخم و لارو شفیره) بوده و درجه حرارت محیط بین 3 تا 15 درجه است استفاده شود. تكرار درمان یا درمان در تابستان توصیه نمی گردد زیرا باعث مرگ و میر بالای زنبورها و كاهش تاثیر گذاری اسید اگزالیک بر كنه می شود.

پیشنهاد می کنیم مقاله « بررسی رژیم غذایی و نیازهای تغذیه ای کلنی‌های زنبور عسل » را مطالعه کنید 🌷

استفاده از روش تصعید یا بخار  اسید اگزالیک

همانطور كه می دانید یكی دیگر از روش های استفاده از اسید اگزالیک در كنترل كنه واروآ استفاده از روش تصعید ( بخار  اسید اگزالیک ) است.روش تصعید اسید اگزالیک كمتر مورد استفاده قرار می گیرد زیرا بدلیل نیاز به دستگاه خاص تصعید كننده، تجهیزات ایمنی لازم مانند ماسك مخصوص، دستكش و عینك ایمنی هزینه بالایی برای زنبورداران دارد.

استفاده از روش تصعید در اغلب آزمایشات بهره وری خوبی داشته و تحمل زنبور به اسید اگزالیک نیز در این روش خوب بوده است.بسته به اندازه كلنی از 1 تا 2 گرم اسید اگزالیک استفاده می شود.برای كلنی های یك طبقه یك گرم و برای كلنی های دو طبقه و كندوهای بزرگ مانند دادانت، 2 گرم اسید لازم است.

برای بدست آوردن بالاترین ایمنی برای زنبوردار، توصیه شده است كه از قرص های اسید اگزالیک استفاده گردد زیرا باعث می شود زنبوردار كمترین تماس مستقیم را با كریستال های اسید اگزالیک داشته باشد.برای استفاده از روش تصعید اسید اگزالیک تنها یك درمان در طی دورهایی كه كلنی فاقد نوزاد( تخم، لارو و شفیره)  و درجه حرارت محیط بالای 2 درجه سانتی گراد است، توصیه شده است.

استفاده از روش اسپری اسید اگزالیک

اسپری اسید اگزالیک نسبت به دو روش چكاندن و تصعید زمان بیشتری برای هر كندو لازم دارد به همین دلیل بیشتر در زنبورداری های كوچك قابل استفاده است. در مركز اروپا ، از محلول 3 درصد اسید اگزالیک (30 گرم اسید اگزالیک در یك لیتر آب یا شربت یك به یك) استفاده می شود و بر روی هر طرف قاب پوشیده از زنبور و زنبورهای بر روی دیواره های كندو اسپری می شود.

مقدار محلولی كه بر روی قاب ها اسپری می شود با توجه به اندازه كلنی متفاوت است. در كلنی های كوچك 50 میلی لیتر، كلنی های متوسط 65 میلی لیتر و كلنی های بزرگ 80 میلی لیتر می باشد. در استفاده از روش اسپری تنها یك درمان در دورهایی كه كلنی فاقد نوزاد( تخم، لارو و شفیره ) است و درجه حرات محیط بالای 5 درجه سانتی گراد است انجام می شود.

باقیمانده اسید اگزالیک در عسل

امروزه یكی از موضوعات مهم در محصولات غذایی بحث باقیمانده داروها و سموم است.محصولات كلنی زنبورعسل نیز از این قاعده مستثنی نیست. در مورد داروها و كنه كش های شیمیایی تحقیقات زیادی انجام شده و نتایج آنها بارها منتشر گردیده است. اما امروزه با توجه به استفاده گسترده زنبورداران از اسید اگزالیک در كنترل كنه واروآ، این سوال مطرح می شود كه آیا اسید اگزالیک نیز در محصولات كندو مخصوصا عسل باقی مانده دارد یا نه؟

تجمع اسید اگزالیک در بره موم و موم با توجه به خصوصیات آب دوست بودن اسید اگزالیک، مورد انتظار نیست.اسید اگزالیک یك تركیب طبیعی در عسل است.غلظت اسید اگزالیک در عسل ها بسیار متفاوت است. این مقدار بین 3/3 تا 761/4 میلی گرم/كیلوگرم است و بستگی به منشاء گیاهی عسل دارد.در عسل های عسلكی، مقدار اسید اگزالیک بین 38 تا 119 میلیگرم/كیلوگرم است.عسل گل های وحشی بین 8 تا 51 میلی گرم/كیلوگرم است. مقدار اسید اگزالیک در اغلب عسل ها زیر 200 میلی گرم/كیلوگرم است.

باقیمانده اسید اگزالیک در عسل در صورت استفاده از روش چكاندن یا قطره ای

در تحقیقی در سال 1997 استفاده از روش چكاندن اسید اگزالیک در كندو با یك بار درمان با غلظت های 3/2، 6 و 5 میلی لیتر بین قابها، باعث افزایش اسید اگزالیک در عسل زمستانی زنبورها نشده است.در تحقیق دیگر در سال 2000 درمان پاییزه باعث افزایش مقدار اسید اگزالیک در عسل بهاره نشده است.

باقیمانده اسید اگزالیک در عسل در صورت استفاده از روش اسپری

تیمار کلنی با اسید اگزالیک در پاییز با محلول 3 درصد، بر مقدار اسید اگزالیک در عسل بهاره تاثیر نداشته است.اگرچه مقدار اسید اگزالیک در عسل، بعد از درمان کمی افزایش داشته است.تکرار روش اسپری (4بار)در پاییز یا زمستان با محلول 3درصد اسید اگزالیک، باعث افزایش مقدار اسید اگزالیک بعد از درمان به مقدار 13 تا 18 میلی گرم/کیلوگرم شده  است .

تیمار کلنی در بهار با اسید اگزالیک به روش اسپری،با انجام یک بار درمان با محلول 3درصد ( 3 تا 4 میلی لیتر در هر طرف قاب) باعث افزایش قابل توجه مقدار اسید اگزالیک در عسل شده است و به بالای 62.8 در 8 روز بعد از درمان رسیده بوده است. اما در ماه ژوئن (خرداد) سطوح اسید اگزالیک در عسل به حالت اولیه و مشابه تیمارهای کنترل(شاهد) بوده است.

اسید اگزالیک یک ترکیب طبیعی در برخی گیاهان است و می توان غلظت های بالای آن را در گیاهانی مانند اسفناج، ریواس،کاکائو و چای پیدا کرد.مقدار اسید اگزالیک در گیاهان بالاتر از عسل می باشد. در تحقیق انجام شده در سال 2000، مقدار اسید اگزالیک در کلنی های درمان شده با اسید اگزالیک یا افزایش نداشته یا اگر افزایش داشته مقدار آن بسیار اندک بوده است. حتی مقدار سطوح بالای پیداه شده اسید اگزالیک بعد از درمان بهاره کلنی، بیشتر از مقدار آن در عسل با منابع گیاهی مختلف، نبوده است.

یكی از خصوصیات مهم كنه كش ها كه همواره مورد توجه بوده است، میزان بازدهی كنه كش ها یا به عبارتی درصد كنه كشی آنها می باشد. درصد كنه كشی یا بازدهی كنه كش ها متفاوت می باشد و با توجه به عوامل مختلف مانند درصد آلودگی كلنی به كنه، درجه حرارت، شرایط داخلی كندو مانند وجود یا عدم وجود نوزادان و … می تواند گوناگون باشد.

اما كنه كشی كه قرار است میزان بازدهی یا درصد كنه كشی آن را بررسی كنیم، اسید اگزالیک می باشد. همانطور كه قبلا اشاره گردید اسید اگزالیک به سه روش قطره ای (چكاندن)، اسپری و تصعید(بخار دادن) مورد استفاده قرار می گیرد.كه در ادامه میزان بازدهی هر یك از روش ها بطور جداگانه شرح داده می شود.

بازدهی یا درصد كنی كشی اسید اگزالیک با استفاده از روش تصعید (بخار)

همانطور كه می دانید برای تصعید اسید اگزالیک از یك دستگاه الكتریكی كوچك كه از طریق دریچه پرواز وارد كندو می گردد، استفاده می شود و معمولا یك تا دو گرم اسید اگزالیک دهیدراته بوسیله آن تصعید شده و وارد كندو می شود.این روش كنه كشی موثری داشته و معمولا درصد كنی كشی آن بالای 90 درصد می باشد. البته در بعضی از آزمایشات كنه كشی بالای 95درصد نیز گزارش گریده است.

درصد كنه كشی اسید اگزالیک به روش تصعید در یك تحقیق 78درصد گزارش شده است كه محققین علت بازدهی پایین آن را ،آلودگی بالای كلنی به كنه عنوان نموده اند. همچنین در آزمایشی در بخش های جنوبی اروپا، درصد كنه كشی روش تصعید اسید اگزالیک، كمتر از 90درصد گزارش گردیده است و محققین به این نتیجه رسیده اند كه در ان مناطق غلظت های بالاتر از اسید اگزالیک برای كنه كشی نیاز است.در تحقیق دیگری در سال 2004 مشخص گردیده كه رطوبت بالای محیط در زمان درمان با بخار اسید اگزالیک،باعث كاهش بازدهی و درصد كنه كشی اسید اگزالیک گردیده است.

استفاده از مقدار (دوز) نامناسب اسید باعث كاهش بازدهی آن شده است . استفاده از مقدار نیم گرم اسید برای هر كلنی باعث كاهش درصد كنه كشی تا 82درصد شده است.مقدار مناسب اسید اگزالیک برای بدست آوردن حداكثر بازدهی و رسیدن به بالاترین درصد كنه كشی، برای كلنی های یك طبقه یك گرم و برای كلنی های قوی تر  2 گرم می باشد.

وجود یا عدم وجود نوزادان در كلنی می تواند بازدهی اسید اگزالیک را تحت تاثیر قرار دهد و باعث كاهش آن گردد.در تحقیقی با استفاده از تصعید اسید اگزالیک: درصد كنه كشی در كلنی هایی كه نوزادان حضور نداشتند، 90درصد بوده است در حالیكه در كلنی های دارای نوزاد درصد كنه كشی و بازدهی اسید 45 درصد گزارش گردیده است.

بازدهی یا درصد كنی كشی اسید اگزالیک با استفاده از روش قطره ای (چكاندن)

اكثر آزمایشات مربوط به استفاده از روش قطره ای اسید اگزالیک تمركز بر مصرف اسید در پاییز داشته، هنگامی كه كلنی فاقد نوزادان می باشد، زیرا اسید اگزالیک كنه های داخل سلول ها را نمی تواند از بین ببرد.انجام یك درمان در پاییز با محلول اسید اگزالیک 3 درصد به مقدار 30 تا 50 سی سی در داخل كندو، بازدهی بالای 90درصد داشته است.

در یك آزمایش محلول اسید اگزالیک 4.6درصد باعث شده تا درصد كنه كشی 98درصد شود. البته در دیگر آزمایشات مشخص گردیده كه محلول اسید اگزالیک با غلظت های بالای 3.5درصد نسبت به غلظت 3.5 درصد ، باعث افزایش معنی داری در درصد كنه كشی نگردیده است. غلظت های بالای 6 تا 8 درصد در عمل باعث كاهش درصد كنه كشی گردیده است زیرا عملا این غلظت های بالا برای مبارزه با كنه مناسب نیستند و زنبورها تحمل این غلظت های بالا را ندارند.

استفاده از روش قطره ای محلول اسید اگزالیک در تابستان به دلیل وجود نورادان باعث شده تا درصد كنه كشی اسید به 36درصد نیز برسد. درصد كنه كشی اسید اگزالیک به روش قطره ای در بچه های مصنوعی فاقد نوزادان (تخم و لارو شفیره) تا 100درصد هم گزارش گردیده است.با توجه به آزمایشات صورت گرفته در مناطق مختلف اروپا به این نتیجه رسیده اند برای درمان بهتر در مناطق جنوبی  باید از غلظت های بالاتر استفاده كنند.

تكرار روش قطره ای اسید اگزالیک در آزمایشات، بازدهی و درصد كنه كشی را افزایش نداده است.توصیه شده به منظور افزایش كارایی اسید اگزالیک، از شكر در تهیه محلول استفاده گردد. زیرا در برخی آزمایشات اضافه كردن شكر به محلول باعث افزایش بازدهی تا 5 درصد گردیده است.

درصد كنه كشی و بازدهی روش های قطره ای و تصعید(بخار) اسید اگزالیک در جلسات قبلی توضیح داده شد. در ادامه در خصوص بازدهی و درصد كنه كشی اسید اگزالیک به روش اسپری مطالبی ارائه میگردد. نكته مهمی كه در خصوص مصرف اسید اگزالیک وجود دارد ، نتایج تحقیقات در سایر كشورها است كه قاعدتا شرایط آب و هوایی،منطقه جغرافیایی، جمعیت و قدرت كلنی،نوع كندوها، میزان آلودگی با كنه و نحوه مبارزه همگانی با کنه واروآ و همچنین نوع اسید اگزالیک و كیفیت آن، با وضعیت زنبورداری ما متفاوت است.

عوامل مختلفی در استفاده از روش های مختلف اسید اگزالیک تاثیر گذار هستند مانند Ph آب مورد استفاده در تهیه محلول اسید اگزالیک، دمای محیط، رطوبت محیط.با در نظر گرفتن تمامی این نكات به نظر می رسد باید روش های مصرف اسید اگزالیک برای زنبورداران كشور در مناطق مختلف مورد بررسی قرار گیرد تا دانش بومی برای استفاده از این اسیدها بدست آید.

تحقیقات انجام شده درخصوص استفاده از روش اسپری اسید اگزالیک در كنترل کنه واروآ، در مركز اروپا بیشتر در دوره هایی انجام شده است كه كلنی فاقد نوزادان بوده است.غلظت 3 درصد اسید اگزالیک و دوزهای 2.5 تا 4 میلی لیتر به ازاء هر طرف قاب درصد كنه كشی و بازدهی 97.3 و 98.8 درصد داشته است.اما این درصد در كلنی های دارای نوزادان تنها 61 درصد بوده است.

در جنوب اروپا كه آب و هوای گرم دارد، دورهای بدون نوزاد بسیار كوتاه بوده و به همین سبب تولید مثل كنه بالا بوده است. بنابراین استفاده از روش اسپری اسید اگزالیک نیاز به تكرار دارد.دو بار  یا بیشتر درمان با اسید اگزالیک در این مناطق مورد نیاز است.در تحقیقی توسط Nanetti درصد كنه كشی 99.5درصد در كلنی های بدون نوزاد نیز با استفاده از روش اسپری اسید اگزالیک، ثبت شده است.

نویسنده : مهندس اسماعیل غفوری

دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :