ارتباطات صوتی زنبورهای عسل: رازهای شنوایی کلنی

ارتباطات صوتی زنبورهای عسل: رازهای شنوایی کلنی

کر بودن: این همان تعریفی بود که کتاب‌های درسی سال‌ها توانایی شنوایی زنبورهای عسل را با آن خلاصه می‌کردند. اما در واقع، انسان‌ها با تکیه بر شنوایی خودشان چنین تعریفی ساخته بودند. اکنون مشخص شده است که زنبورها در جهانی از صدا زندگی می‌کنند که فراتر از محدودهٔ شنوایی ماست ، درست همان‌طور که زنبورها پرتو فرابنفش را می‌بینند که برای انسان‌ها نامرئی است.

زنبورها، به عنوان حشراتی اجتماعی با تقسیم وظایف، نیازمند همکاری‌اند. همکاری نیز به ارتباط نیاز دارد، اما بیشتر زندگی یک کلنی در تاریکی کندو سپری می‌شود. بینایی که برای جهت‌یابی و ناوبری در خارج از آشیانه اهمیت دارد، در داخل کندو بی‌فایده است. سال‌ها تصور می‌شد که ارتباط درون کندو فقط بر پایه‌ی سیگنال‌های شیمیایی استوار است؛ این سیگنال‌ها واقعاً نقش حیاتی دارند و درک ما از پیچیدگی فرمون‌ها نیز رو به افزایش است. اما علاوه بر آن‌ها، سیگنال‌های صوتی بسیاری شناسایی شده و علم تازه در حال رمزگشایی از آن چیزی است که زنبورها در دل تاریکی به یکدیگر منتقل می‌کنند.

قرن‌ها معلوم بود که زنبورها به نحوی درباره‌ی منابع تغذیه با هم ارتباط برقرار می‌کنند، اما چگونگی این ارتباط یک معما باقی مانده بود تا این‌که در دهه‌ی ۱۹۴۰، «کارل فون فریش» با دنبال کردن زنبورهای جست‌وجوگر در میان خرابه‌های مونیخ پس از جنگ، توانست اهمیت رقص زنبورها را درک کند. برای دهه‌های بعد، بیشتر دانشمندان بر این باور بودند که پیام‌ها تنها از طریق حرکات بی‌صدا منتقل می‌شوند.

پیشنهاد می کنیم مقاله « بررسی رژیم غذایی و نیازهای تغذیه ای کلنی‌های زنبور عسل » را مطالعه کنید 🌷

در دهه‌ی ۱۹۶۰، دو پژوهشگر به‌طور مستقل کشف کردند که زنبورهای رقصنده صداهای کم‌فرکانس از خود تولید می‌کنند. «آدریان ونر» از دانشگاه کالیفرنیا در سانتا باربارا، و «هارالد اش» از دانشگاه مونیخ. اما ادعای آن‌ها مبنی بر این‌که زنبورها از صدا برای ارتباط استفاده می‌کنند، مورد توجه قرار نگرفت، زیرا تصور عمومی بر این بود که زنبورها شنوایی ندارند.

صوت ارتعاشی است که از طریق یک محیط منتقل می‌شود. اغلب هوا، اما برای زنبورها، موم‌شانه نیز چنین نقشی دارد. ارتعاش سبب می‌شود مولکول‌های محیط به سمت بیرون ضربه بزنند و با مولکول‌های مجاور برخورد کنند و امواج ایجاد شود. انسان‌ها با تشخیص نوسانات فشار این امواج می‌شنوند، در حالی که زنبورها حرکات ذرات هوا را تشخیص می‌دهند. از آن‌جا که امواج صوتی هر دو مؤلفه را دارند، هر کدام می‌تواند برای ادراک صدا مورد استفاده قرار گیرد.

امواج صوتی بر اساس فرکانس آن‌ها در واحد هرتز یا چرخه در ثانیه سنجیده می‌شوند. فرکانس امواج صوتی به‌صورت زیر و بمی شنیده می‌شود؛ هرچه فرکانس موج بالاتر باشد، صدای زیرتری ایجاد می‌کند. نت‌های موسیقی با فرکانس‌های مشخصی متناظر هستند؛ برای مثال، ارکستر روی نُت «لا» کوک می‌شود که فرکانس آن ۴۴۰ هرتز است.

نبورهای عسل فرکانس‌های متعددی از ارتعاش و صدا تولید می‌کنند که دامنه آن از کمتر از ۱۰ هرتز تا بیش از ۱۰۰۰ هرتز متغیر است. تاکنون نشان داده شده است که زنبور‌ها می‌توانند فرکانس‌های صوتی تا حدود ۵۰۰ هرتز را تشخیص دهند. این‌که چه میزان از این طیف برای ارتباط استفاده می‌شود، هنوز نامشخص است. تصور بر این است که زنبورها ارتعاشات و صداهایی تولید می‌کنند که از آن‌ها استفاده نمی‌شود یا حتی قابل تشخیص برای خودشان نیست، اما برخی پژوهشگران امیدوارند که حتی اگر زنبورها از این صداها استفاده نکنند، برخی از آن‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی کلنی ارائه دهد.

آشناترین صدای زنبور، وزوزی است که از حرکت بال‌ها ایجاد می‌شود: هرچه زنبور بزرگ‌تر باشد، سرعت ضربه‌ی بال‌ها کمتر و زیر و بمی صدای وزوز پایین‌تر است. نرخ اغلب نقل‌شده برای ضربان بال زنبور عسل ۱۱٬۴۰۰ بار در دقیقه است، اما زنبورداران به خوبی می‌دانند که صدا بر اساس شرایط، کلنی و حتی زیرگونه متفاوت است؛ گزارش‌ها بین ۱۹۰ تا ۲۵۰ هرتز متغیرند. «هوارد کر» در آزمایشگاه ملی اوک‌ریج دریافت که فرکانس ضربان بال زنبورهای آفریقایی تقریباً ۵۰ هرتز از زنبورهای اروپایی زیرتر است. شاید به این دلیل که آن‌ها اندکی کوچک‌تر هستند.

با ضربه‌زدن بال‌های حشره، آشفتگی در هوا ایجاد می‌شود. همانند پسایِ پشت یک کشتی یا گردابه‌های پشت یک هواپیما، این آشفتگی پایداری کافی برای به‌دام‌انداختن فرومون‌ها در سیگنال‌دهی شیمیایی را دارد؛ به‌گفتهٔ پژوهشگر یورگن تاوتس ، همان‌گونه که در بادبزنی (fanning) دیده می‌شود.

زنبورداران باتجربه هنگام کار با زنبورها صداها را تشخیص می‌دهند “شما شخصیت زنبورها را در حالت‌های آشفته، عصبانی، گرسنه یا آرام می‌توانید بشنوید و ببینید”.

دیانا ساماتارو، حشره‌شناس بازنشسته USDA، گفت: اگر کلنی بی‌ملکه باشد سطح دسیبل بالای ۶۵ است. زنبورها در این حالت آشفته‌تر و فرّارتر هستند، اما اگر توسط یک حیوان مزاحم شده باشند نیز ممکن است صدایشان مشابه باشد.

در واکنش به یک مزاحم، زنبورهای نگهبان به جلو تکان می‌خورند و یک انفجار با صدای کوتاه صادر می‌کنند، و این هشدارهای انفجاری را تکرار می‌کنند. وقتی کندو تکان داده می‌شود، واکنش جمعی آنها یک وزوز تیز و بلند است و به‌دنبال آن بوق‌های ضعیفی از کارگران داخل کندو در حدود ۵۰۰ هرتز شنیده می‌شود. ونر مشاهده کرد که زنبورها با سیگنال صوتی آرام می‌شوند و دریافت که زنبورهای مضطرب هنگام پخش همان صدای ضبط‌شده آرام می‌گیرند.

ما تعداد زیادی از ارتعاشاتی را که زنبورها تولید می‌کنند نمی‌شنویم، اما برخی از آنها را می‌شنویم. ژولیانا رنگل، استادیار حشره‌شناسی دانشگاه تگزاس A&M گفت: مدت‌هاست که می‌دانیم زنبورها به ارتعاشات روی شان ، که به آن صداهای منتقل‌شده از طریق بستر نیز گفته می‌شود ، واکنش نشان می‌دهند؛ برای مثال، آنها به ضربه‌زدن به کندو با حرکت به سمت بالا و حتی ترک کندو پاسخ می‌دهند. اما نسبتاً به‌تازگی نشان داده شده که زنبورها می‌توانند صدای منتقل‌شده از راه هوا را نیز درک کنند.

برای دیدن مقاله اصلی اینجا کلیک کنید

ترجمه این مقاله توسط مرکز تخصصی زنبورداری و پرورش ملکه ارجان صورت گرفته است.

دسترسی سریع به آخرین مقالات مرتبط :