رفتار بهداشتی زنبور عسل
از مهمترین پدیدههای رفتار بهداشتی بوده و بدین ترتیب میباشد که زنبوران کارگر بالغ توسط آروارههای قوی خود، کنههای واروای چسبیده به بدن خود (رفتار خود تنظیفی) و یا کنههای بدن سایر زنبوران درون کلنی (رفتار دگر تنظیفی) را جدا کرده، جویده و به کف کندو میریزند.
به هنگام انجام رفتار بهداشتی زنبوران عسل تیمار شونده بالهای خود را به صورت عمودی به سمت بالا میگیرند معمولاً مدت زمان این عمل از چند ثانیه تا ۲۰ دقیقه به طول میانجامد.
صفحه پشتی بدن کنه بالغ واروا تقریبا ۱ در ۵/۱ میلیمتر است لذا کارگران زنبور عسل آسیایی قادرند تا ۲ میلیمتر آروارههای خود را باز نموده و به راحتی انگل را از قسمت پشتی بگیرند.
قابل توجه است که زنبورانA.cerena نر تحت رفتار گرومینگ قرار نمیگیرند.
معمولا این رفتار بیشتر در زنبوران جوان با سن ۱ـ۳ روزگی و عمدتا در ساعات ۱۶ـ۲۰ بعد از ظهر انجام میپذیرد.
هر زنبور کارگر با فرکانس ۲/. =۲/۴ هرتز به مدت ۱ = ۳/۹ ثانیه رقص دعوت به گرومینگ را انجام میدهد. آنان با پاهای خود محکم به شان چسبیده و موازی سطح شان، بدن خود را به چپ و راست حرکت میدهند. در این حرکت جنبش شکم نسبت به سر و سینه بیشتر است.
در این رقص شکم تنها ۵/. تا ۶/۵ میلیمتر در سطح افق و ۵/. تا ۱/۶ میلیمتر در سطح عمودی حرکت میکند. برخی اوقات زنبور دعوت کننده به مدت تنها ۲/. تا ۴/۲ ثانیه از حرکت ایستاده و رفتار خود تنظیفی را از خود نشان میدهد. در این وضعیت سر را پایین آورده و شکم خود را با پاهای عقبی تیمار مینماید جذابیت بیشتر حجرات نر برای کنه، دوره بسته بودن کوتاه تر سقف سلولهای کارگر و موم اندود نمودن سلولهای آلوده به کنه از موارد مقاومت زنبور عسل آسیایی به کنه واروا است.
زنبوران عسل علاوه بر کنه واروا در مورد کنه تراشهای نیز رفتار گرومینگ را از خود بروز میدهند. بدین ترتیب که زنبوران کارگر توسط جفت پای دوم خود کنههای تراشهای مستقر بر روی موهای اطراف سوراخ تنفسی سینه را حذف نموده و از ورود آنها به داخل لولههای تراشهای ممانعت به عمل میآورند با این حال فقط زنبوران کمتر از ۹ روز سن میتوانند به کنه تراشهای آلوده گشته، زیرا با افزایش سن مقاومت در برابر کنه نیز افزوده میگردد.
در رفتار بهداشتی ضخیم نمودن درب حجرات لاروی، درب حجرات نر آلوده توسط موم بسیار ضخیمیتری مسدود شده تا کنهها در سلول به دام افتند. در این گونه موارد زنبور به بلوغ رسیده قادر به جویدن و باز نمودن درب سلولی نیست. همچنین در اثر مسدود شدن منفذ، دگردیسی نوزاد زنبور عسل به تعویق افتاده یا متوقف میشود.
مدفون کردن انگل در موم از دیگر رفتارهای بهداشتی زنبوران عسل میباشد. در این پدیده زنبوران کارگر کنههای واروای بالغ و ماده را در موم درب و یا در کف سلولهای نوزادی مدفون میسازند.
مبنع : انگل شناسی و آس۳ شناسی (بحرینی، رسول)